Thuốc Đông y - Ở cây mướp mọi người chủ yếu là dùng quả của nó để chế biến các món ăn ngày hè. Thế nhưng ít ai biết rằng các bộ phận khác của cây mướp còn được dùng để chữa nhiều bệnh.
Hoa:
Chữa phế nhiệt gây viêm mũi, ho đờm, chảy máu cam, mụn nhọt (trong uống ngoài đắp): lấy 10g hoa vào cốc hãm nước thật sôi già 10 – 15. Chắt nước cho mật ong hoặc đường phèn quấy đều. Uống nóng. Bã đắp nhọt đầu đinh.
Lá:
Chữa rôm sẩy, dị ứng, mụn trứng cá, giời leo, bỏng, nước ăn chân: lá mướp tươi rửa sạch vắt lấy nước nguyên hoặc nấu nước trong uống ngoài bôi xoa tắm.
Hạt:
Bổ gân xương, chữa tê mỏi: 1 nắm hạt mướp, 2 nắm gạo, vài bộ chân gà to bậm (gà ta). Nấu nhừ cháo ăn. Dùng tốt cho người già, con trẻ yếu chân đi không vững.
Ho nhiệt có đờm khó khạc: hạt mướp 10g đập dập, lá mướp 16g. Nấu lấy nước uống.
Chữa phù thũng ở mặt, chân tay: nhân hạt giã, đốt cháy, tán nhỏ uống với ít rượu.
Chữa ít sữa: hạt mướp 20g, thông thảo 8g, mộc thông 8g. Nấu với chân giò heo đen (khúc dưới chân trước) uống nước, ăn móng giò. Dùng nồi đất nấu. Sách nói “kiến hiệu lạ thường”…
Tẩy giun sán: 40 – 50 hạt cho người lớn, trẻ em 30 hạt bỏ vỏ lấy nhân, ăn lúc đói hoặc giã nát uống với nước. Ngày 1 lần, trong 2 ngày.
Vỏ quả:
Người già khí huyết hư, yếu gân xương, đàm trệ: vỏ mướp 20g, khương hoạt 8g, đường mộc qua 8g, độc hoạt 8g. Nấu lấy nước uống thay trà. Theo sách thì “Rất hay”.
Dây và tua cuốn:
Viêm mũi mãn tính chảy nước đục vàng, mất khả năng ngửi: dây mướp 15g, cuống quả dưa hấu 30g thiêu tồn tính tán bột, trộn bột băng phiến 0,6g. Mỗi ngày hít ngửi 1 lần hoặc một đoạn dây mướp 1m gần gốc, thiêu tồn tính tán bột. Mỗi lần uống 5g với rượu ấm cho đến khi khỏi.
Ho gà : lấy giây ép lấy nước, hòa mật ong hoặc đường phèn hấp uống.
Viêm da thần kinh (do huyết nhiệt phong thịnh): thịt trai 30g, rau kim châm (hoa hiên) 15g, tua mướp 10g. Nấu canh ăn hàng ngày liền 1 tuần.
Chữa máu mủ chân răng: dây hoặc tua khô đốt thành than tán mịn xoa xát vào chỗ tổn thương, ngậm một lúc rồi nhổ đi.
Chữa nếp nhăn trên mặt: nước ép dây mướp 10ml, nước chanh 10ml, lòng trắng 1 quả trứng gà, mật ong vừa đủ đánh sủi bọt. Rửa mặt sạch rồi bôi hỗn dịch đó lên mặt, để khô rồi rửa mặt bằng nước sạch. Tuần 3 lần.
Rễ:
Chữa chốc lở mụn ghẻ chảy nước: nấu rễ mướp già ngâm rửa.
Chữa hoàng đản (da, mắt vàng): rễ mướp 5 đoạn giã nát, cho 1 bát nước nấu còn 8 phần lọc bỏ bã. Lấy nước hòa với ít rượu gạo để uống (Ty qua tửu – Nghiệm phương tân biên).
Xơ quả khô:
Trị chứng phế nhiệt ho đờm, các chứng đau tức ở mỏ ác, ở eo lưng, sưng đau tinh hoàn, ung nhọt: xơ mướp 8 – 10g nấu nước uống. Hoặc đốt tồn tính nghiền bột uống với ít rượu. Đồng thời lấy bột đó bôi lên chỗ đau.
Viêm tắc tia sữa : mướp cả quả khô cả hột đốt tồn tính tán mịn: mỗi lần 8g uống với ít rượu và xoa đắp lên vú.
Hoa:
Chữa phế nhiệt gây viêm mũi, ho đờm, chảy máu cam, mụn nhọt (trong uống ngoài đắp): lấy 10g hoa vào cốc hãm nước thật sôi già 10 – 15. Chắt nước cho mật ong hoặc đường phèn quấy đều. Uống nóng. Bã đắp nhọt đầu đinh.
Lá:
Chữa rôm sẩy, dị ứng, mụn trứng cá, giời leo, bỏng, nước ăn chân: lá mướp tươi rửa sạch vắt lấy nước nguyên hoặc nấu nước trong uống ngoài bôi xoa tắm.
Hạt:
Bổ gân xương, chữa tê mỏi: 1 nắm hạt mướp, 2 nắm gạo, vài bộ chân gà to bậm (gà ta). Nấu nhừ cháo ăn. Dùng tốt cho người già, con trẻ yếu chân đi không vững.
Ho nhiệt có đờm khó khạc: hạt mướp 10g đập dập, lá mướp 16g. Nấu lấy nước uống.
Chữa phù thũng ở mặt, chân tay: nhân hạt giã, đốt cháy, tán nhỏ uống với ít rượu.
Chữa ít sữa: hạt mướp 20g, thông thảo 8g, mộc thông 8g. Nấu với chân giò heo đen (khúc dưới chân trước) uống nước, ăn móng giò. Dùng nồi đất nấu. Sách nói “kiến hiệu lạ thường”…
Tẩy giun sán: 40 – 50 hạt cho người lớn, trẻ em 30 hạt bỏ vỏ lấy nhân, ăn lúc đói hoặc giã nát uống với nước. Ngày 1 lần, trong 2 ngày.
Vỏ quả:
Người già khí huyết hư, yếu gân xương, đàm trệ: vỏ mướp 20g, khương hoạt 8g, đường mộc qua 8g, độc hoạt 8g. Nấu lấy nước uống thay trà. Theo sách thì “Rất hay”.
Dây và tua cuốn:
Viêm mũi mãn tính chảy nước đục vàng, mất khả năng ngửi: dây mướp 15g, cuống quả dưa hấu 30g thiêu tồn tính tán bột, trộn bột băng phiến 0,6g. Mỗi ngày hít ngửi 1 lần hoặc một đoạn dây mướp 1m gần gốc, thiêu tồn tính tán bột. Mỗi lần uống 5g với rượu ấm cho đến khi khỏi.
Ho gà : lấy giây ép lấy nước, hòa mật ong hoặc đường phèn hấp uống.
Viêm da thần kinh (do huyết nhiệt phong thịnh): thịt trai 30g, rau kim châm (hoa hiên) 15g, tua mướp 10g. Nấu canh ăn hàng ngày liền 1 tuần.
Chữa máu mủ chân răng: dây hoặc tua khô đốt thành than tán mịn xoa xát vào chỗ tổn thương, ngậm một lúc rồi nhổ đi.
Chữa nếp nhăn trên mặt: nước ép dây mướp 10ml, nước chanh 10ml, lòng trắng 1 quả trứng gà, mật ong vừa đủ đánh sủi bọt. Rửa mặt sạch rồi bôi hỗn dịch đó lên mặt, để khô rồi rửa mặt bằng nước sạch. Tuần 3 lần.
Rễ:
Chữa chốc lở mụn ghẻ chảy nước: nấu rễ mướp già ngâm rửa.
Chữa hoàng đản (da, mắt vàng): rễ mướp 5 đoạn giã nát, cho 1 bát nước nấu còn 8 phần lọc bỏ bã. Lấy nước hòa với ít rượu gạo để uống (Ty qua tửu – Nghiệm phương tân biên).
Xơ quả khô:
Trị chứng phế nhiệt ho đờm, các chứng đau tức ở mỏ ác, ở eo lưng, sưng đau tinh hoàn, ung nhọt: xơ mướp 8 – 10g nấu nước uống. Hoặc đốt tồn tính nghiền bột uống với ít rượu. Đồng thời lấy bột đó bôi lên chỗ đau.
Viêm tắc tia sữa : mướp cả quả khô cả hột đốt tồn tính tán mịn: mỗi lần 8g uống với ít rượu và xoa đắp lên vú.