Thuốc Đông y - Xà lách xoong còn được với tên khác như cải xoong hay đậu ban thái, được biết đến như một loại rau dùng để ăn sống hay được chế biến thành nhiều món ăn. Tuy nhiên ít ai biết được rằng đây là một vị thuốc Đông y với nhiều lợi ích tốt cho sức khỏe con người.
Sơ lược thông tin về cây xà lách xoong
Xà lách xoong có tên khoa học là Rorippa nasturtium – aquaticum (L.) Hayek ex Mansf. (Nasturtium officinale R. Br.); thuộc họ Cải – Brassicaceae. Cây thảo sống nhiều năm, có thân bò dài tới 40 cm, phân nhánh nhiều, đâm rễ ở các đốt, cả trong đất lẫn trong nước. Lá mọc so le, kép lông chim, có 3-9 lá kép hình trứng không đều, thùy tận cùng thường lớn hơn, mép nguyên hay khía tai bèo, màu lục sẫm. Hoa nhỏ, màu trắng, họp thành chùm ở đầu cành. Quả cải hình trụ, chứa nhiều hạt đỏ. Xà lách xoong thường ra hoa vào tháng 4-5 dương lịch hàng năm. Theo Đông y, Xà lách xoong có vị đắng, mùi thơm và tính mát có tác dụng giải nhiệt, thanh huyết, giảm đau, thanh phế tư dưỡng.
Dược sĩ Nguyễn Thị Thắm giảng viên Cao đẳng Dược TPHCM tại trường Cao đẳng Y dược TPHCM cho biết trong Cải soong có 93,7% nước, 2,8% protid, 1,4% glucid, 2% cellulose, 0,8% tro, 89mg% calcium, 28mg% phosphor, 1,6mg% sắt, 15-45mg% iod, 25mg% vitamin C. Còn có một số chất khác như một heterosid có sulfur là gluconasturtiosid hay gluconasturtin thường ở dưới dạng muối K; chất này bị thuỷ phân dưới tác dụng của men myrosin để tạo ra một phân tử glucose, một phân tử sulfat acid K và một phân tử isothio-cyanat phenylethyl; chất sau này là một tinh dầu, dưới dạng một chất lỏng không màu, rất ít tan trong nước, tan trongcồn ether, chloroform, nó cho mùi của Cải soong.
Xà lách xoong và một số bài thuốc chữa bệnh thần kỳ
Xà lách xoong thường được trồng làm rau
Sơ lược thông tin về cây xà lách xoong
Xà lách xoong có tên khoa học là Rorippa nasturtium – aquaticum (L.) Hayek ex Mansf. (Nasturtium officinale R. Br.); thuộc họ Cải – Brassicaceae. Cây thảo sống nhiều năm, có thân bò dài tới 40 cm, phân nhánh nhiều, đâm rễ ở các đốt, cả trong đất lẫn trong nước. Lá mọc so le, kép lông chim, có 3-9 lá kép hình trứng không đều, thùy tận cùng thường lớn hơn, mép nguyên hay khía tai bèo, màu lục sẫm. Hoa nhỏ, màu trắng, họp thành chùm ở đầu cành. Quả cải hình trụ, chứa nhiều hạt đỏ. Xà lách xoong thường ra hoa vào tháng 4-5 dương lịch hàng năm. Theo Đông y, Xà lách xoong có vị đắng, mùi thơm và tính mát có tác dụng giải nhiệt, thanh huyết, giảm đau, thanh phế tư dưỡng.
Dược sĩ Nguyễn Thị Thắm giảng viên Cao đẳng Dược TPHCM tại trường Cao đẳng Y dược TPHCM cho biết trong Cải soong có 93,7% nước, 2,8% protid, 1,4% glucid, 2% cellulose, 0,8% tro, 89mg% calcium, 28mg% phosphor, 1,6mg% sắt, 15-45mg% iod, 25mg% vitamin C. Còn có một số chất khác như một heterosid có sulfur là gluconasturtiosid hay gluconasturtin thường ở dưới dạng muối K; chất này bị thuỷ phân dưới tác dụng của men myrosin để tạo ra một phân tử glucose, một phân tử sulfat acid K và một phân tử isothio-cyanat phenylethyl; chất sau này là một tinh dầu, dưới dạng một chất lỏng không màu, rất ít tan trong nước, tan trongcồn ether, chloroform, nó cho mùi của Cải soong.
Xà lách xoong và một số bài thuốc chữa bệnh thần kỳ
Xà lách xoong được áp dụng vào nhiều bài thuốc chữa bệnh
- Chữa tăng huyết áp: Lấy dịch Xà lách xoong uống ngày 2 lần, mỗi lần 100ml.
- Chữa bệnh phù thũng: Rau Xà lách xoong nấu với cá chép trong bữa cơm hằng ngày.
- Trị bí tiểu tiện: Xà lách xoong 1 nắm, hành 3 củ, củ cải 2 củ, nước 1 lít, sắc lấy nước uống vào giữa bữa ăn.
- Chữa chứng bí tiểu: Xà lách xoong rửa sạch trộn với dầu vừng và dấm, ăn sống trong bữa cơm.
- Chữa lở loét, rụng tóc: Rau Xà lách xoong giã nát đắp lên chỗ đau hoặc da đầu.
- Trị thanh nhiệt: Xà lách xoong nấu với cà rốt, chắt lấy nước uống.
- Trị bệnh đái đường: 100g Xà lách xoong, củ cải, cần tây, mùi tây, cà rốt, cải bắp, tỷ lệ bằng nhau đem ép lấy nước uống.
- Trị ho lao: 150g Xà lách xoong nấu canh cùng với 150g phổi lợn ăn vào buổi sáng. Buổi chiều lấy 1 nắm Xà lách xoong trộn giấm với 100 g thịt bò xào tái. Ăn liên tục trong nhiều ngày.
- Chữa nhuận hóa, phế đờm: Nấu canh rau Xà lách xoong, quả la hán và thịt nạc, ăn hằng ngày.
- Trị Tàn nhang Dùng 3 phần dịch Xà lách xoong, 1 phần mật ong khoáy đều, dùng vải mềm tẩm thuốc xoa sáng và chiều, để khô rồi rửa sạch.
- Trị viêm phế quản: Lấy 150g Xà lách xoong, 50g lá tía tô, 5g gừng tươi, 3 chén nước. Sắc tất cả lấy 1 chén, uống 3 lần/ngày.
- Chữa người mệt mỏi, hắt hơi Nóng bức mùa hè, người mệt, hắt hơi, dùng Xà lách xoong,một nắm (60 g), rửa sạch, vò hay giã nát, thêm nước, lọc và pha đường uống.
- Chữa giun, giải độc, lợi tiểu Dùng Xà lách xoong tươi giã nát lấy nước cốt uống, hoặc dùng một nắm Xà lách xoong, 3 củ Hành tây, 2 củ cải cho vào 1 lít nước, sắc lấy nước uống ngày 2 ly giữa các bữa ăn.