Theo Giáo sư F. Disant Ðại học Y Lion (Pháp) khoảng 20% phụ nữ có thai bị ngạt mũi, chủ yếu là vào 3 tháng cuối của thai kỳ.
Việc chữa viêm mũi làm cho cả người bệnh và thầy thuốc đều dè dặt vì sợ thuốc ảnh hưởng tới thai nhi.
Ðặc điểm viêm mũi ở thai phụ
Nói chung đây là loại viêm mũi vận mạch kèm theo hiện tượng tăng hoạt động của mũi. Có thể xuất hiện vào 3 tháng giữa của thời kỳ mang thai, nhưng chủ yếu vào 3 tháng cuối. Việc chẩn đoán bệnh dựa trên 3 dấu hiệu: Hắt hơi, chảy nước mũi, sau đó là ngạt mũi.
Về dấu hiệu chảy nước mũi, thường là nước mũi loãng chảy ra ở mũi trước, bệnh nhân có thể xì và lau được, kèm theo có chảy nước mũi đặc xuống họng, làm bệnh nhân phải khịt xuống miệng để nhổ ra ngoài.
Theo Giáo sư F. Disant loại viêm mũi này sẽ kéo dài từ 3 đến 20 tuần. Thông thường nó sẽ tự khỏi trong vòng từ 2 đến 6 tuần sau khi sinh. Quan điểm của Giáo sư F. Krause nguyên Chủ tịch Hội Tai Mũi Họng Hoa Kỳ thì 1/3 số bệnh nhân bị viêm mũi sẽ giảm và khỏi sau khi sinh, 1/3 khác viêm mũi sẽ chẳng khá lên, 1/3 còn lại viêm mũi sẽ nặng lên.
Nếu những thai phụ nào dùng thuốc nhỏ mũi kéo dài trong thời kỳ mang thai thì triệu chứng ngạt mũi sẽ không giảm nhiều sau khi sinh. Người bệnh có xu hướng lệ thuộc vào thuốc và cần đến một quá trình điều trị đặc biệt cai thuốc.
Tại sao khi có thai dễ bị viêm mũi hơn?
Ở phụ nữ có thai người ta thấy có hiện tượng tăng nội tiết tố sinh dục trong máu (oestrogen và progesterol) do nhau thai tiết ra. Người ta cũng chứng minh được hình như có sự liên quan giữa phù nề, tăng cường vận mạch ở niêm mạc mũi, và tăng nồng độ oestrogen trong máu.
Viêm mũi vận mạch cũng được quan sát thấy ở những trường hợp tương tự, ở những người dùng thuốc tránh thai có nội tiết tố, tuổi dậy thì. Nghiên cứu niêm mạc mũi ở thỏ cái có chửa người ta cũng thấy có hiện tượng phù nề niêm mạc và tăng quá trình vận mạch của niêm mạc mũi, đặc biệt ở nửa sau của thời kỳ thai nghén.
Hiện tượng này được giải thích như sau: Dưới tác dụng của oestrogen làm tăng hoạt hóa hệ Cholinergic, hệ này tác động lên các sợi thần kinh quanh mạch và quanh tuyến của niêm mạc mũi gây ra phù nề niêm mạc mũi.
Hơn nữa ở người có thai họ bị nhiều “stress” về tâm sinh lý, có thể làm nặng lên, và kéo dài hơn bệnh viêm mũi. Hệ thần kinh phó giao cảm cũng tham gia vào quá trình điều khiển hệ cholinergic có một số nhánh thần kinh đi vào mũi, do vậy khi bị kích thích sẽ gây ra viêm mũi vận mạch.
Người ta cũng quan sát thấy khi có thai có thể làm xuất hiện và làm nặng thêm viêm mũi dị ứng. Tuy nhiên cũng có một số người, khi có thai viêm mũi dị ứng lại nhẹ đi. Khi có thai thì xoang mũi sẽ là một “miếng mồi ngon” cho các loài vi khuẩn vì sự phù nề của niêm mạc mũi và sự giảm hoạt động của hệ lông chuyển, gây ứ đọng dịch trong xoang.
Tại Pháp, hơn một nửa số thai phụ tự lạm dụng thuốc nhỏ mũi kéo dài loại thuốc co mạch. Điều này không nêu vì có thể thuốc sẽ làm ảnh hưởng đến tuần hoàn của nhau thai.
Hơn một nửa số thai phụ tự lạm dụng thuốc nhỏ mũi kéo dài loại thuốc co mạch.
Phương pháp điều trị viêm mũi ở phụ nữ có thai
Trong thời kỳ mang thai
Điều đầu tiên người bệnh được hỏi kỹ tiền sử dùng thuốc. Một điều quan trọng mà các bác sĩ tai mũi họng châu Âu nhắc nhở các thai phụ là không được dùng thuốc nhỏ mũi (thuốc co mạch) quá 3 ngày liên tục.
- Giai đoạn đầu tiên: Là rửa mũi bằng nước muối sinh lý NaCl 0,9%, sau đó dùng thuốc chống phù nề, và kháng histamin tại chỗ (xịt mũi).
Rửa mũi có vai trò làm sạch các dịch nhầy ở mũi. Rửa mũi được coi là một cách “xì mũi nhân tạo”. Sau khi rửa mũi lượng đại thực bào (một loài tế bào của cơ thể giúp tiêu diệt vi khuẩn) tăng lên rõ rệt ở mũi.
Hơn nữa sau khi rửa mũi, thì khả năng ngấm thuốc ở mũi cao hơn nhiều, đặc biệt trong viêm mũi dị ứng, rửa mũi làm giảm lượng kháng nguyên trong niêm mạc mũi, cũng như giảm độ tập trung các chất viêm nhiễm trung gian tại chỗ.
Người ta khuyên đối với phụ nữ có thai việc rửa mũi cần phải thường xuyên như chúng ta đánh răng hàng ngày, vì dung dịch NaCl 0,9% có thể dùng dài ngày mà không gây tác hại.
Ngoài ra, có thể kết hợp các phương pháp như: Ngâm chân nước ấm buổi tối, uống nước ấm trước khi đi ngủ. Bạn cũng có thể tự giải quyết ngạt mũi bằng cách: Day hai huyệt nghinh hương ở hai bên cánh mũi của bạn.
- Xịt corticosteroid: Nên dùng loại “xịt” (tác dụng tại chỗ). Ngày nay bắt đầu xuất hiện một số loại thuốc xịt corticosteroid có thể cân nhắc sử dụng cho phụ nữ có thai ở 3 tháng cuối. Nếu bạn có vấn đề, cần đi khám và hỏi kỹ bác sĩ tai mũi họng của bạn.
Chỉ sử dụng corticosteroid khi các phương pháp khác không có kết quả. Loại thuốc này bắt đầu có kết quả sau 10 đến 14 ngày kể từ khi xịt và bệnh nhân chỉ thực sự hết ngạt mũi sau 3 đến 6 tuần.
Trong trường hợp cần phải uống kháng sinh, phải hết sức tránh loại kháng sinh có ảnh hưởng đến thai nhi.
Sau khi sinh
Nếu viêm mũi không giảm sau 6 tuần, người bệnh cần phải đến chuyên khoa tai mũi họng để làm kỹ hơn các xét nghiệm dị ứng và sẽ có biện pháp điều trị đặc biệt hơn.
AloBacsi.
Việc chữa viêm mũi làm cho cả người bệnh và thầy thuốc đều dè dặt vì sợ thuốc ảnh hưởng tới thai nhi.
Ðặc điểm viêm mũi ở thai phụ
Nói chung đây là loại viêm mũi vận mạch kèm theo hiện tượng tăng hoạt động của mũi. Có thể xuất hiện vào 3 tháng giữa của thời kỳ mang thai, nhưng chủ yếu vào 3 tháng cuối. Việc chẩn đoán bệnh dựa trên 3 dấu hiệu: Hắt hơi, chảy nước mũi, sau đó là ngạt mũi.
Về dấu hiệu chảy nước mũi, thường là nước mũi loãng chảy ra ở mũi trước, bệnh nhân có thể xì và lau được, kèm theo có chảy nước mũi đặc xuống họng, làm bệnh nhân phải khịt xuống miệng để nhổ ra ngoài.
Theo Giáo sư F. Disant loại viêm mũi này sẽ kéo dài từ 3 đến 20 tuần. Thông thường nó sẽ tự khỏi trong vòng từ 2 đến 6 tuần sau khi sinh. Quan điểm của Giáo sư F. Krause nguyên Chủ tịch Hội Tai Mũi Họng Hoa Kỳ thì 1/3 số bệnh nhân bị viêm mũi sẽ giảm và khỏi sau khi sinh, 1/3 khác viêm mũi sẽ chẳng khá lên, 1/3 còn lại viêm mũi sẽ nặng lên.
Nếu những thai phụ nào dùng thuốc nhỏ mũi kéo dài trong thời kỳ mang thai thì triệu chứng ngạt mũi sẽ không giảm nhiều sau khi sinh. Người bệnh có xu hướng lệ thuộc vào thuốc và cần đến một quá trình điều trị đặc biệt cai thuốc.
Tại sao khi có thai dễ bị viêm mũi hơn?
Ở phụ nữ có thai người ta thấy có hiện tượng tăng nội tiết tố sinh dục trong máu (oestrogen và progesterol) do nhau thai tiết ra. Người ta cũng chứng minh được hình như có sự liên quan giữa phù nề, tăng cường vận mạch ở niêm mạc mũi, và tăng nồng độ oestrogen trong máu.
Viêm mũi vận mạch cũng được quan sát thấy ở những trường hợp tương tự, ở những người dùng thuốc tránh thai có nội tiết tố, tuổi dậy thì. Nghiên cứu niêm mạc mũi ở thỏ cái có chửa người ta cũng thấy có hiện tượng phù nề niêm mạc và tăng quá trình vận mạch của niêm mạc mũi, đặc biệt ở nửa sau của thời kỳ thai nghén.
Hiện tượng này được giải thích như sau: Dưới tác dụng của oestrogen làm tăng hoạt hóa hệ Cholinergic, hệ này tác động lên các sợi thần kinh quanh mạch và quanh tuyến của niêm mạc mũi gây ra phù nề niêm mạc mũi.
Hơn nữa ở người có thai họ bị nhiều “stress” về tâm sinh lý, có thể làm nặng lên, và kéo dài hơn bệnh viêm mũi. Hệ thần kinh phó giao cảm cũng tham gia vào quá trình điều khiển hệ cholinergic có một số nhánh thần kinh đi vào mũi, do vậy khi bị kích thích sẽ gây ra viêm mũi vận mạch.
Người ta cũng quan sát thấy khi có thai có thể làm xuất hiện và làm nặng thêm viêm mũi dị ứng. Tuy nhiên cũng có một số người, khi có thai viêm mũi dị ứng lại nhẹ đi. Khi có thai thì xoang mũi sẽ là một “miếng mồi ngon” cho các loài vi khuẩn vì sự phù nề của niêm mạc mũi và sự giảm hoạt động của hệ lông chuyển, gây ứ đọng dịch trong xoang.
Tại Pháp, hơn một nửa số thai phụ tự lạm dụng thuốc nhỏ mũi kéo dài loại thuốc co mạch. Điều này không nêu vì có thể thuốc sẽ làm ảnh hưởng đến tuần hoàn của nhau thai.
Hơn một nửa số thai phụ tự lạm dụng thuốc nhỏ mũi kéo dài loại thuốc co mạch.
Phương pháp điều trị viêm mũi ở phụ nữ có thai
Trong thời kỳ mang thai
Điều đầu tiên người bệnh được hỏi kỹ tiền sử dùng thuốc. Một điều quan trọng mà các bác sĩ tai mũi họng châu Âu nhắc nhở các thai phụ là không được dùng thuốc nhỏ mũi (thuốc co mạch) quá 3 ngày liên tục.
- Giai đoạn đầu tiên: Là rửa mũi bằng nước muối sinh lý NaCl 0,9%, sau đó dùng thuốc chống phù nề, và kháng histamin tại chỗ (xịt mũi).
Rửa mũi có vai trò làm sạch các dịch nhầy ở mũi. Rửa mũi được coi là một cách “xì mũi nhân tạo”. Sau khi rửa mũi lượng đại thực bào (một loài tế bào của cơ thể giúp tiêu diệt vi khuẩn) tăng lên rõ rệt ở mũi.
Hơn nữa sau khi rửa mũi, thì khả năng ngấm thuốc ở mũi cao hơn nhiều, đặc biệt trong viêm mũi dị ứng, rửa mũi làm giảm lượng kháng nguyên trong niêm mạc mũi, cũng như giảm độ tập trung các chất viêm nhiễm trung gian tại chỗ.
Người ta khuyên đối với phụ nữ có thai việc rửa mũi cần phải thường xuyên như chúng ta đánh răng hàng ngày, vì dung dịch NaCl 0,9% có thể dùng dài ngày mà không gây tác hại.
Ngoài ra, có thể kết hợp các phương pháp như: Ngâm chân nước ấm buổi tối, uống nước ấm trước khi đi ngủ. Bạn cũng có thể tự giải quyết ngạt mũi bằng cách: Day hai huyệt nghinh hương ở hai bên cánh mũi của bạn.
- Xịt corticosteroid: Nên dùng loại “xịt” (tác dụng tại chỗ). Ngày nay bắt đầu xuất hiện một số loại thuốc xịt corticosteroid có thể cân nhắc sử dụng cho phụ nữ có thai ở 3 tháng cuối. Nếu bạn có vấn đề, cần đi khám và hỏi kỹ bác sĩ tai mũi họng của bạn.
Chỉ sử dụng corticosteroid khi các phương pháp khác không có kết quả. Loại thuốc này bắt đầu có kết quả sau 10 đến 14 ngày kể từ khi xịt và bệnh nhân chỉ thực sự hết ngạt mũi sau 3 đến 6 tuần.
Trong trường hợp cần phải uống kháng sinh, phải hết sức tránh loại kháng sinh có ảnh hưởng đến thai nhi.
Sau khi sinh
Nếu viêm mũi không giảm sau 6 tuần, người bệnh cần phải đến chuyên khoa tai mũi họng để làm kỹ hơn các xét nghiệm dị ứng và sẽ có biện pháp điều trị đặc biệt hơn.
AloBacsi.