Mới đây, Tổ chức Y tế Thế giới đã xếp suy dinh dưỡng là 1 trong 10 nguyên nhân làm giảm tuổi thọ nhiều nhất của con người và nguy hiểm hơn cả bệnh béo phì.Suy dinh dưỡng gặp trong rất nhiều bệnh lý về nội tiết, bệnh tiêu hóa, nhiễm trùng, ung thư… Sau đây xin đề cập đến 2 nguyên nhân gây suy dinh dưỡng đặc biệt là tình trạng chán ăn tinh thần và gầy thể trọng.
CHÁN ĂN TINH THẦN
Triệu chứng
Thường gặp ở phụ nữ trẻ 12-20 tuổi, mất trên 15% trọng lượng cơ thể so với cân nặng lý tưởng, vô kinh tiên phát và thứ phát, có biểu hiện lo lắng, hoặc sợ tăng cân một cách bệnh lý.Chẩn đoán dễ dàng nếu một phụ nữ trẻ mất cân nhiều không có nguyên do, có chế độ ăn hạn chế thái quá.Nếu người bệnh tập thể dục nhiều, không có cảm giác đói, gầy sút hoặc mệt nhọc. Trường hợp cực kỳ gầy, da vàng, tuyến nước bọt phì đại, lông mọc dày, có thể có phù chi dưới.Có khi phối hợp với chứng cuồng ăn sau giai đoạn chán ăn, đây chính là một trong hai khía cạnh đối lập của hội chứng ám ảnh.
Hoàn cảnh gia đình
Quan hệ gia đình thường có tính chất đặc thù: Người bố chỉ tập trung vào công việc, còn người mẹ hướng về những đứa con của mình để tự khẳng định và thường có tính chuyên chế. Đối với bệnh nhân, chán ăn là phương thức lấy lại tính trợ thủ và thoát khỏi sự phong tỏa của bố mẹ.
Tiến triển
- Việc khỏi bệnh không chỉ được đánh giá dựa trên sự tăng cân và xuất hiện kinh nguyệt, mà còn phải tính đến sự chấp thuận cuộc sống xã hội và tình dục bình thường.
- Có thể có những biến chứng như tử vong đột ngột do cơn nhịp tim nhanh thất, vỡ thực quản hoặc dạ dày.
- Tiên lượng: 20% thất bại, 5% trở nên béo phì, 6% tử vong do suy dinh dưỡng hoặc do tự tử.
Điều trị
Ngoài bác sĩ tâm thần hoặc người làm ám thị, bác sĩ điều trị đóng vai trò quan trọng vì mối quan hệ thầy thuốc - bệnh nhân có ý nghĩa thiết yếu. Bác sĩ dinh dưỡng sẽ kê thực đơn tăng dần protein và calo tính toán theo tình trạng suy dinh dưỡng ban đầu.- Quyết định cho bệnh nhân vào viện nếu tình trạng suy dinh dưỡng nặng, mất nước hoặc tình trạng tinh thần xấu.- Bệnh nhân thường hay chối từ và bị kích động. Nếu nhất định không ăn, cần nuôi ăn qua ống thông liên tục vào dạ dày để tránh nguy cơ tử vong.
GẦY THỂ TRẠNG (KHÔNG DO BỆNH LÝ)
Còn gọi là gầy tăng hoạt. Chẩn đoán thường dễ, cần đo độ dày lớp mỡ dưới da bụng, cơ tam đầu, ngực - nách. Không có bất cứ mối liên quan nào giữa mức độ gầy và tác hại tới sức khỏe.
Sinh lý bệnh
Di truyền:
Gia đình toàn người gầy. Gầy có thể xuất hiện từ nhỏ hoặc từ tuổi dậy thì; đến khi trưởng thành thì cân nặng ổn định.
Chuyển hóa chung:- Chuyển hóa cơ sở bình thường, thường tăng hơn người bình thường.- Tiêu thụ năng lượng tăng hơn người bình thường.- Phân bố tổ chức mỡ: Giảm số lượng tế bào mỡ, không giảm kích thước tế bào mỡ.
Triệu chứng:- Mô mỡ giảm; mô cơ có khối lượng, trương lực và sức co bình thường.- Hỏi bệnh: Tình trạng gầy ổn định từ nhỏ mặc dù đã thử điều trị bằng thuốc và chế độ ăn.- Điều tra dinh dưỡng: ăn nhiều hơn người bình thường một chút.
Xét nghiệm: Có thể giảm triglyceride, cholesterol toàn phần, tăng HDL-cholesterol.
Thái độ xử trí
- Không cần can thiệp điều trị để tăng cân vì thực ra những người này thường có tuổi thọ cao hơn người cân nặng bình thường.
- Nếu đối tượng có tâm trạng lo lắng, buồn nôn, phàn nàn về các rối loạn tiêu hóa, tuần hoàn và sinh dục thì cần điều trị rối loạn tâm lý.
- Chế độ ăn tăng calo khó thực hiện vì người gầy thể trạng luôn thường xuyên có cảm giác no.
- Các thuốc tăng đồng hóa không có tác dụng.
- Thuốc liệt thần kinh (neuroleptiques) hoặc thuốc chống trầm cảm có nguy cơ gây ra rối loạn hành vi vì những người này thường có tâm trạng bình thường.
Ykhoa.net
CHÁN ĂN TINH THẦN
Triệu chứng
Thường gặp ở phụ nữ trẻ 12-20 tuổi, mất trên 15% trọng lượng cơ thể so với cân nặng lý tưởng, vô kinh tiên phát và thứ phát, có biểu hiện lo lắng, hoặc sợ tăng cân một cách bệnh lý.Chẩn đoán dễ dàng nếu một phụ nữ trẻ mất cân nhiều không có nguyên do, có chế độ ăn hạn chế thái quá.Nếu người bệnh tập thể dục nhiều, không có cảm giác đói, gầy sút hoặc mệt nhọc. Trường hợp cực kỳ gầy, da vàng, tuyến nước bọt phì đại, lông mọc dày, có thể có phù chi dưới.Có khi phối hợp với chứng cuồng ăn sau giai đoạn chán ăn, đây chính là một trong hai khía cạnh đối lập của hội chứng ám ảnh.
Quan hệ gia đình thường có tính chất đặc thù: Người bố chỉ tập trung vào công việc, còn người mẹ hướng về những đứa con của mình để tự khẳng định và thường có tính chuyên chế. Đối với bệnh nhân, chán ăn là phương thức lấy lại tính trợ thủ và thoát khỏi sự phong tỏa của bố mẹ.
Tiến triển
- Việc khỏi bệnh không chỉ được đánh giá dựa trên sự tăng cân và xuất hiện kinh nguyệt, mà còn phải tính đến sự chấp thuận cuộc sống xã hội và tình dục bình thường.
- Có thể có những biến chứng như tử vong đột ngột do cơn nhịp tim nhanh thất, vỡ thực quản hoặc dạ dày.
- Tiên lượng: 20% thất bại, 5% trở nên béo phì, 6% tử vong do suy dinh dưỡng hoặc do tự tử.
Điều trị
Ngoài bác sĩ tâm thần hoặc người làm ám thị, bác sĩ điều trị đóng vai trò quan trọng vì mối quan hệ thầy thuốc - bệnh nhân có ý nghĩa thiết yếu. Bác sĩ dinh dưỡng sẽ kê thực đơn tăng dần protein và calo tính toán theo tình trạng suy dinh dưỡng ban đầu.- Quyết định cho bệnh nhân vào viện nếu tình trạng suy dinh dưỡng nặng, mất nước hoặc tình trạng tinh thần xấu.- Bệnh nhân thường hay chối từ và bị kích động. Nếu nhất định không ăn, cần nuôi ăn qua ống thông liên tục vào dạ dày để tránh nguy cơ tử vong.
GẦY THỂ TRẠNG (KHÔNG DO BỆNH LÝ)
Còn gọi là gầy tăng hoạt. Chẩn đoán thường dễ, cần đo độ dày lớp mỡ dưới da bụng, cơ tam đầu, ngực - nách. Không có bất cứ mối liên quan nào giữa mức độ gầy và tác hại tới sức khỏe.
Sinh lý bệnh
Di truyền:
Gia đình toàn người gầy. Gầy có thể xuất hiện từ nhỏ hoặc từ tuổi dậy thì; đến khi trưởng thành thì cân nặng ổn định.
Chuyển hóa chung:- Chuyển hóa cơ sở bình thường, thường tăng hơn người bình thường.- Tiêu thụ năng lượng tăng hơn người bình thường.- Phân bố tổ chức mỡ: Giảm số lượng tế bào mỡ, không giảm kích thước tế bào mỡ.
Triệu chứng:- Mô mỡ giảm; mô cơ có khối lượng, trương lực và sức co bình thường.- Hỏi bệnh: Tình trạng gầy ổn định từ nhỏ mặc dù đã thử điều trị bằng thuốc và chế độ ăn.- Điều tra dinh dưỡng: ăn nhiều hơn người bình thường một chút.
Xét nghiệm: Có thể giảm triglyceride, cholesterol toàn phần, tăng HDL-cholesterol.
Thái độ xử trí
- Không cần can thiệp điều trị để tăng cân vì thực ra những người này thường có tuổi thọ cao hơn người cân nặng bình thường.
- Nếu đối tượng có tâm trạng lo lắng, buồn nôn, phàn nàn về các rối loạn tiêu hóa, tuần hoàn và sinh dục thì cần điều trị rối loạn tâm lý.
- Chế độ ăn tăng calo khó thực hiện vì người gầy thể trạng luôn thường xuyên có cảm giác no.
- Các thuốc tăng đồng hóa không có tác dụng.
- Thuốc liệt thần kinh (neuroleptiques) hoặc thuốc chống trầm cảm có nguy cơ gây ra rối loạn hành vi vì những người này thường có tâm trạng bình thường.
Ykhoa.net
Sửa lần cuối: