Nguyễn Đình Nguyên
Trong thời gian gần đây, vừa lắng đi sự cố sữa bị nhiễm hóa chất melamine ở quá ngưỡng an toàn, thì lại dấy lên thông tin về sữa thiếu chất lượng; cụ thể là sữa bày bán ở thị trường bị thiếu hụt lượng đạm nghiêm trọng thông qua con số thông báo trên nhãn không phù hợp với mức độ thực tế do thanh tra đo lường. Nhiều ý kiến, bàn thảo được đưa ra về hàm lượng đạm và vai trò dinh dưỡng của đạm trong sữa cũng như của sữa ở trẻ em, tuy nhiên cho thấy có sự có sự lúng túng và nhầm lẫn về loại sữa, đạm trong sữa, và vai trò dinh dưỡng của sữa đối với trẻ em, kể cả ý kiến của một số nhà chuyên môn. Bài viết này, nhằm giới thiệu tổng quát một cách vắn tắt về sữa và vai trò của sữa trong nuôi dưỡng trẻ em để cho người tiêu dùng có thêm kiến thức về thực hành nuôi dưỡng con em mình.
Sữa mẹ
Phải nói trước tiên rằng, hầu hết các trẻ em khi sinh ra là cần được nuôi bằng sữa mẹ, bất kể là trẻ sinh non, bệnh tật, và rất hiếm các trường hợp ngoại lệ có chỉ định của bác sĩ mới không nuôi con bằng sữa mẹ ngay từ khi sinh mà thôi. Tại sao lại như vậy? Sữa mẹ là sữa người, là một loại sữa duy nhất để nuôi con nhỏ vì đặc tính ưu việt của nó so với tất cả các sữa của động vật khác loài người. Sữa mẹ ưu việt và ở vị thế tuyệt đối giúp cho trẻ sơ sinh đến hết thời kỳ bú mẹ tối ưu hóa về sự phát triển không chỉ về thể lực mà còn về trí tuệ, đồng thời ngăn ngừa bệnh tật cấp tính cũng như bệnh lý mãn tính về sau.
Tuyệt đại đa số, trẻ sơ sinh là bú mẹ được, và mẹ có sữa đủ cho con bú, dù mẹ ở lứa tuổi nào, con so hay con rạ, sinh thường hay phải mổ lấy thai. Tất cả trẻ từ sơ sinh cho đến 6 tháng, thức ăn chỉ là sữa mẹ, không cần thêm một thức ăn bổ sung nào khác, kể cả trái cây, nước lọc.
Tuy nhiên, có một số tỷ lệ rất nhỏ các trường hợp không nuôi con được bằng sữa mẹ, có thể do nguyên nhân ở mẹ hoặc ở con. Nguyên nhân phổ biến nhất khiến cho các bà mẹ không nuôi con bằng sữa mẹ hoặc không cho bú mẹ hoàn toàn được cho là thiếu sữa mẹ. Thế nhưng do cảm nhận chủ quan của người mẹ hoặc do tư thế cho bú không đúng, thực hành không đúng làm cho nguồn sữa mẹ bị thiếu hụt. Nếu được chỉ dẫn cụ thể, thì nguồn sữa mẹ có thể phục hồi. Chỉ có hạn hữu một số trường hợp là không đủ, và cần phải được bác sĩ chuyên khoa xác định. Phần còn lại có những lý do chính như mẹ phải dùng các thuốc trong thời kỳ cho con bú mà có khả năng thấm qua sữa mẹ và ảnh hưởng đến bé, hoặc mẹ mắc bệnh có thể lây sang con như HIV/AIDS…và mẹ thực sự không đủ sữa; về phần trẻ, có một số ít trẻ bị dị ứng sữa mẹ.
Trong mọi trường hợp quyết định trước khi cho trẻ dưới 6 tháng dùng sữa nhân tạo (sữa hộp), nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa trước.
Trong thời gian gần đây, vừa lắng đi sự cố sữa bị nhiễm hóa chất melamine ở quá ngưỡng an toàn, thì lại dấy lên thông tin về sữa thiếu chất lượng; cụ thể là sữa bày bán ở thị trường bị thiếu hụt lượng đạm nghiêm trọng thông qua con số thông báo trên nhãn không phù hợp với mức độ thực tế do thanh tra đo lường. Nhiều ý kiến, bàn thảo được đưa ra về hàm lượng đạm và vai trò dinh dưỡng của đạm trong sữa cũng như của sữa ở trẻ em, tuy nhiên cho thấy có sự có sự lúng túng và nhầm lẫn về loại sữa, đạm trong sữa, và vai trò dinh dưỡng của sữa đối với trẻ em, kể cả ý kiến của một số nhà chuyên môn. Bài viết này, nhằm giới thiệu tổng quát một cách vắn tắt về sữa và vai trò của sữa trong nuôi dưỡng trẻ em để cho người tiêu dùng có thêm kiến thức về thực hành nuôi dưỡng con em mình.
Sữa mẹ
Phải nói trước tiên rằng, hầu hết các trẻ em khi sinh ra là cần được nuôi bằng sữa mẹ, bất kể là trẻ sinh non, bệnh tật, và rất hiếm các trường hợp ngoại lệ có chỉ định của bác sĩ mới không nuôi con bằng sữa mẹ ngay từ khi sinh mà thôi. Tại sao lại như vậy? Sữa mẹ là sữa người, là một loại sữa duy nhất để nuôi con nhỏ vì đặc tính ưu việt của nó so với tất cả các sữa của động vật khác loài người. Sữa mẹ ưu việt và ở vị thế tuyệt đối giúp cho trẻ sơ sinh đến hết thời kỳ bú mẹ tối ưu hóa về sự phát triển không chỉ về thể lực mà còn về trí tuệ, đồng thời ngăn ngừa bệnh tật cấp tính cũng như bệnh lý mãn tính về sau.
Tuyệt đại đa số, trẻ sơ sinh là bú mẹ được, và mẹ có sữa đủ cho con bú, dù mẹ ở lứa tuổi nào, con so hay con rạ, sinh thường hay phải mổ lấy thai. Tất cả trẻ từ sơ sinh cho đến 6 tháng, thức ăn chỉ là sữa mẹ, không cần thêm một thức ăn bổ sung nào khác, kể cả trái cây, nước lọc.
Tuy nhiên, có một số tỷ lệ rất nhỏ các trường hợp không nuôi con được bằng sữa mẹ, có thể do nguyên nhân ở mẹ hoặc ở con. Nguyên nhân phổ biến nhất khiến cho các bà mẹ không nuôi con bằng sữa mẹ hoặc không cho bú mẹ hoàn toàn được cho là thiếu sữa mẹ. Thế nhưng do cảm nhận chủ quan của người mẹ hoặc do tư thế cho bú không đúng, thực hành không đúng làm cho nguồn sữa mẹ bị thiếu hụt. Nếu được chỉ dẫn cụ thể, thì nguồn sữa mẹ có thể phục hồi. Chỉ có hạn hữu một số trường hợp là không đủ, và cần phải được bác sĩ chuyên khoa xác định. Phần còn lại có những lý do chính như mẹ phải dùng các thuốc trong thời kỳ cho con bú mà có khả năng thấm qua sữa mẹ và ảnh hưởng đến bé, hoặc mẹ mắc bệnh có thể lây sang con như HIV/AIDS…và mẹ thực sự không đủ sữa; về phần trẻ, có một số ít trẻ bị dị ứng sữa mẹ.
Trong mọi trường hợp quyết định trước khi cho trẻ dưới 6 tháng dùng sữa nhân tạo (sữa hộp), nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa trước.