Bệnh rất dễ chẩn đoán và phát hiện sớm nhưng do chủ quan, thậm chí nhầm lẫn với chứng loét miệng nên bệnh nhân thường được điều trị khi đã quá muộn
Chủ quan, coi thường bệnh nhẹ, anh Trịnh Văn Ngọc, 42 tuổi, ngụ tỉnh Ninh Bình, phát hiện bị ung thư lưỡi khi bệnh đã ở giai đoạn muộn, cả lưỡi bị xâm nhiễm cứng đờ, không nói được. Tại Bệnh viện (BV) K Trung ương, các bác sĩ đã phải cắt bỏ hoàn toàn lưỡi của anh Ngọc và tiến hành liệu trình xạ trị. Người thân của anh cho biết ban đầu, anh Ngọc chỉ bị nhiệt miệng (loét miệng), cứ nghĩ do “nóng trong người” nên ăn đồ ăn “mát”, thậm chí uống cả thuốc nam, thuốc bắc nhưng bệnh vẫn không giảm. Anh Ngọc đến BV tỉnh khám, nghi ngờ bị ung thư khoang miệng nên được giới thiệu nhập BV K.
Đừng để quá muộn
Theo bác sĩ Nguyễn Quốc Bảo, Trưởng Khoa ngoại đầu cổ BV K, anh Ngọc được xác định ung thư lưỡi, một dạng của ung thư khoang miệng. Bệnh rất dễ chẩn đoán nhưng bệnh nhân thường đến các cơ sở y tế chuyên khoa khi đã ở giai đoạn muộn với khối u lớn, xâm lấn hạch và tổ chức xung quanh. Nguyên nhân, theo bác sĩ Bảo, ung thư khoang miệng giai đoạn đầu ít có cảm giác đau rát, khó chịu hoặc bệnh nhân chấp nhận được tình trạng loét và đau do lầm tưởng là chứng nhiệt miệng nên chủ quan, không đi khám.
Chỉ đến khi tổn thương lan tỏa, vết loét không liền và xuất hiện nhiều triệu chứng như khó ăn uống, khó nuốt, chảy máu, đau tai, có hạch ở cổ… thì đã quá muộn. “Hầu hết các trường hợp này, khối u khoang miệng đã lớn trên 4 cm, vết loét xâm lấn cả sàn miệng, khoang họng, thậm chí lưỡi cũng bị xâm nhiễm cứng không nói được, di căn hạch vỡ loét” - bác sĩ Bảo chia sẻ.
Đáng lo ngại là trong những năm gần đây, bệnh gia tăng và đứng trong tốp 10 ung thư thường gặp nhất ở Việt Nam. Bệnh thường gặp ở lứa tuổi 40-60 nhưng nay đang có xu hướng trẻ dần. “Cách đây chỉ một vài tuần, chúng tôi đã tiếp nhận và điều trị cho 2 trường hợp khá trẻ là một nam thanh niên mới 17 tuổi và một phụ nữ 23 tuổi - những trường hợp mà trước đây rất hiếm gặp. Điều đáng nói là những yếu tố nguy cơ đối với bệnh ung thư khoang miệng như hút thuốc lá, lạm dụng đồ uống có cồn, ăn trầu… ở những bệnh nhân này đều không có” - bác sĩ Bảo cho biết.
Nhiều dấu hiệu báo trước
Theo bác sĩ Trần Xuân Bách, BV Tai Mũi Họng Trung ương, cần đến khám ngay bác sĩ chuyên khoa nếu một người bình thường xuất hiện một hay nhiều các dấu hiệu như khối sưng to, cứng chắc bất thường ở môi, miệng, họng mà phát hiện qua soi gương hoặc sờ tay. Cùng đó, vết loét, trượt xuất hiện trong miệng cố định ở một vị trí, không liền vết thương hoặc có xu hướng lan rộng, kể cả khi sử dụng các loại thuốc thông thường trong 2-3 tuần. Hay đó là cảm giác đau khó tả, buốt chói, đau âm ỉ, đau không rõ ràng; nuốt sặc, nuốt nghẹn, nuốt vướng hay khó khăn khi nuốt. Người bệnh khàn tiếng bất thường, thay đổi giọng khác lạ, sụt cân, mệt mỏi bất thường…
Các nguyên nhân gây bệnh ung thư khoang miệng, theo bác sĩ Bách, đến nay vẫn chưa được khẳng định chắc chắn nhưng nghiện thuốc lá và lạm dụng đồ uống có cồn là những yếu tố có liên quan đến bệnh. Ngoài ra, một số yếu tố khác như phơi nắng quá nhiều, nhai trầu, thói quen ăn dưa muối, cà muối, cá muối… hay quan hệ tình dục theo đường miệng cũng có thể là nguyên nhân gây bệnh. Viêm cận răng cũng là nguyên nhân sinh ra tế bào ung thư, tình trạng vệ sinh răng miệng kém, hàm răng giả không thích hợp, được coi là thủ phạm.
Bác sĩ Bảo cho biết trước đây, với bệnh nhân ung thư khoang miệng có di căn hạch sớm thường được chỉ định xạ trị nhưng hiện nay, với những trường hợp này vẫn được chỉ định phẫu thuật vét hạch. Bởi không giống các ung thư khác, hạch ung thư khoang miệng sớm vẫn có khả năng kháng tia xạ, hóa chất và xâm nhiễm vào các tổ chức phần mềm, phá vỡ mạch máu khiến bệnh tái phát, tiến triển nhanh hơn.
Bác sĩ Bách cho rằng cách tối ưu để phòng tránh ung thư khoang miệng là loại bỏ yếu tố nguy cơ. “Việc thi thoảng hút một điếu thuốc cũng có nguy cơ gần như tương đương với hút thường xuyên. Những người vừa uống rượu vừa hút thuốc lá nguy cơ mắc bệnh tăng gấp nhiều lần” - bác sĩ Bách nói.
Người lao động
Chủ quan, coi thường bệnh nhẹ, anh Trịnh Văn Ngọc, 42 tuổi, ngụ tỉnh Ninh Bình, phát hiện bị ung thư lưỡi khi bệnh đã ở giai đoạn muộn, cả lưỡi bị xâm nhiễm cứng đờ, không nói được. Tại Bệnh viện (BV) K Trung ương, các bác sĩ đã phải cắt bỏ hoàn toàn lưỡi của anh Ngọc và tiến hành liệu trình xạ trị. Người thân của anh cho biết ban đầu, anh Ngọc chỉ bị nhiệt miệng (loét miệng), cứ nghĩ do “nóng trong người” nên ăn đồ ăn “mát”, thậm chí uống cả thuốc nam, thuốc bắc nhưng bệnh vẫn không giảm. Anh Ngọc đến BV tỉnh khám, nghi ngờ bị ung thư khoang miệng nên được giới thiệu nhập BV K.
Đừng để quá muộn
Theo bác sĩ Nguyễn Quốc Bảo, Trưởng Khoa ngoại đầu cổ BV K, anh Ngọc được xác định ung thư lưỡi, một dạng của ung thư khoang miệng. Bệnh rất dễ chẩn đoán nhưng bệnh nhân thường đến các cơ sở y tế chuyên khoa khi đã ở giai đoạn muộn với khối u lớn, xâm lấn hạch và tổ chức xung quanh. Nguyên nhân, theo bác sĩ Bảo, ung thư khoang miệng giai đoạn đầu ít có cảm giác đau rát, khó chịu hoặc bệnh nhân chấp nhận được tình trạng loét và đau do lầm tưởng là chứng nhiệt miệng nên chủ quan, không đi khám.
Chỉ đến khi tổn thương lan tỏa, vết loét không liền và xuất hiện nhiều triệu chứng như khó ăn uống, khó nuốt, chảy máu, đau tai, có hạch ở cổ… thì đã quá muộn. “Hầu hết các trường hợp này, khối u khoang miệng đã lớn trên 4 cm, vết loét xâm lấn cả sàn miệng, khoang họng, thậm chí lưỡi cũng bị xâm nhiễm cứng không nói được, di căn hạch vỡ loét” - bác sĩ Bảo chia sẻ.
Đáng lo ngại là trong những năm gần đây, bệnh gia tăng và đứng trong tốp 10 ung thư thường gặp nhất ở Việt Nam. Bệnh thường gặp ở lứa tuổi 40-60 nhưng nay đang có xu hướng trẻ dần. “Cách đây chỉ một vài tuần, chúng tôi đã tiếp nhận và điều trị cho 2 trường hợp khá trẻ là một nam thanh niên mới 17 tuổi và một phụ nữ 23 tuổi - những trường hợp mà trước đây rất hiếm gặp. Điều đáng nói là những yếu tố nguy cơ đối với bệnh ung thư khoang miệng như hút thuốc lá, lạm dụng đồ uống có cồn, ăn trầu… ở những bệnh nhân này đều không có” - bác sĩ Bảo cho biết.
Nhiều dấu hiệu báo trước
Theo bác sĩ Trần Xuân Bách, BV Tai Mũi Họng Trung ương, cần đến khám ngay bác sĩ chuyên khoa nếu một người bình thường xuất hiện một hay nhiều các dấu hiệu như khối sưng to, cứng chắc bất thường ở môi, miệng, họng mà phát hiện qua soi gương hoặc sờ tay. Cùng đó, vết loét, trượt xuất hiện trong miệng cố định ở một vị trí, không liền vết thương hoặc có xu hướng lan rộng, kể cả khi sử dụng các loại thuốc thông thường trong 2-3 tuần. Hay đó là cảm giác đau khó tả, buốt chói, đau âm ỉ, đau không rõ ràng; nuốt sặc, nuốt nghẹn, nuốt vướng hay khó khăn khi nuốt. Người bệnh khàn tiếng bất thường, thay đổi giọng khác lạ, sụt cân, mệt mỏi bất thường…
Các nguyên nhân gây bệnh ung thư khoang miệng, theo bác sĩ Bách, đến nay vẫn chưa được khẳng định chắc chắn nhưng nghiện thuốc lá và lạm dụng đồ uống có cồn là những yếu tố có liên quan đến bệnh. Ngoài ra, một số yếu tố khác như phơi nắng quá nhiều, nhai trầu, thói quen ăn dưa muối, cà muối, cá muối… hay quan hệ tình dục theo đường miệng cũng có thể là nguyên nhân gây bệnh. Viêm cận răng cũng là nguyên nhân sinh ra tế bào ung thư, tình trạng vệ sinh răng miệng kém, hàm răng giả không thích hợp, được coi là thủ phạm.
Bác sĩ Bảo cho biết trước đây, với bệnh nhân ung thư khoang miệng có di căn hạch sớm thường được chỉ định xạ trị nhưng hiện nay, với những trường hợp này vẫn được chỉ định phẫu thuật vét hạch. Bởi không giống các ung thư khác, hạch ung thư khoang miệng sớm vẫn có khả năng kháng tia xạ, hóa chất và xâm nhiễm vào các tổ chức phần mềm, phá vỡ mạch máu khiến bệnh tái phát, tiến triển nhanh hơn.
Bác sĩ Bách cho rằng cách tối ưu để phòng tránh ung thư khoang miệng là loại bỏ yếu tố nguy cơ. “Việc thi thoảng hút một điếu thuốc cũng có nguy cơ gần như tương đương với hút thường xuyên. Những người vừa uống rượu vừa hút thuốc lá nguy cơ mắc bệnh tăng gấp nhiều lần” - bác sĩ Bách nói.
Người lao động