CƠM NGUỘI TUYẾN
Tên khoa học: Ardisia punctata Lindl.; thuộc họ Anh thảo (Primulaceae).
Mô tả: Cây bụi hay cây bụi nhỏ thường xanh, mọc thẳng, cao 1m, cành thấp. Lá có phiến bầu dục hay bầu dục thon, dài 7-16cm, rộng 1,5-3,5cm, nhọn cả hai đầu, mép gợn sóng, màu lục, ở gần mép có nhiều tuyến màu lục, mặt trên không lông, mặt dưới có màu tối và có lông, gân bên 12 đôi, hợp với nhau thành gân viền mép. Cụm hoa tán ở ngọn cây, dài 3-9cm; hoa dài 5mm; lá đài và cánh hoa đều có nhiều điểm tuyến. Quả tròn, có đường kính 6mm, có điểm tuyến. Cây ra hoa từ tháng 6 đến tháng 9.
Bộ phận dùng: Rễ và lá (Radix et Folium Ardisiae Punctatae).
Phân bố sinh thái:Loài của Ấn Độ, Trung Quốc (Quảng Tây, Phúc Kiến, Quảng Đông, Giang Tây) và Việt Nam. Ở nước ta, chỉ gặp trong rừng Lạng Sơn (Chi Lăng) và Quảng Trị (A Thới). Thu hái rễ và lá quanh năm. Rễ rửa sạch, thái nhỏ và phơi khô. Lá thường dùng tươi.
Tính vị, tác dụng:Vị đắng và cay, tính ấm; có tác dụng hoạt huyết tán ứ, khu phong thấp, tiêu thũng chỉ thống.
Công dụng, cách dùng:Ở Trung Quốc, rễ và lá được dùng trị 1. Hầu họng viêm đau, viêm miệng; 2. Kinh nguyệt không đều, đau bụng kinh, kinh bế; 3. Đau nhức khớp do phong thấp. Liều dùng: Rễ 10-15g, sắc uống. Dùng ngoài trị đòn ngã tổn thương, giã tươi đắp vào chỗ đau.
