Trường hợp thai mang bệnh cần chấm dứt sớm

Có thai và sinh con sau 9 tháng là qui luật tự nhiên của người phụ nữ. Tuy nhiên, theo Tiến sĩ – bác sĩ Lê Thị Thu Hà, Phó trưởng khoa Sản A, Bệnh viện Từ Dũ TP.HCM cho biết, một số trường hợp nếu thai nhi không bình thường thì cần chấm dứt thai kì, dù không ai mong muốn nhưng đó là cách tốt nhất cho cả mẹ và thai nhi. Dưới đây là những trường hợp cần chấm dứt thai kì sớm.

Bài 1: Thai trứng

Thai trứng phần lớn thường thấy là do sự phát triển bất thường của các gai nhau. Các nguyên bào nuôi phát triển nhanh nên các tổ chức liên kết và các mạch máu trong gai nhau không phát triển kịp, trở thành các bọc nước có đường kính từ vài milimet đến vài cemtimet. Hình ảnh những gai nhau thoái hóa nước này giống những chùm trứng ếch nên còn được gọi là thai trứng.

Có 2 loại thai trứng: thai trứng toàn phần và thai trứng bán phần.

Thai trứng toàn phần là toàn bộ gai nhau thoái hóa nước, không có gai nhau bình thường, không có thai nhi, dây rốn và nước ối. Bộ nhiễm sắc thể 46 XX (90%) có nguồn gốc từ người cha. Do noãn thụ tinh với tinh trùng, noãn này không có nhân hoặc nhân không hoạt động, trong khi nhiễm sắc thể của tinh trùng nhân đôi, vì thế bộ nhiễm sắc thể này là của người cha.

Thai trứng bán phần là một phần gai nhau thoái hóa nước, phần còn lại phát triển bình thường, có khi thấy cả thai nhi. Trong đó, 90 – 93% thai trứng bán phần có bộ nhiễm sắc thể là tam bội thể, tức 69 nhiễm sắc thể: 69 XXX, 69 XXY hoặc 69 XYY.

Các triệu chứng thai trứng toàn phần rõ ràng và điển hình hơn nhiều so với thai trứng bán phần. Diễn tiến và tiên lượng thai trứng toàn phần cũng nặng nề hơn. Cho dù là thai trứng bán phần thì chuyên gia sản khoa cũng khuyên thai phụ cần chấm dứt chứ không nên duy trì thai kỳ.

Yếu tố nguy cơ

Các yếu tố góp phần nguy cơ dẫn đến thai trứng như thiếu dinh dưỡng, thiếu các chất như: đạm, carotene, acid Folic, vitamin A dễ bị thai trứng tòan phần.

Do tuổi mẹ trên 35, trứng người mẹ lớn tuổi dễ bị thụ thai bất thường. Mẹ lớn hơn 35 tuổi có nguy cơ bị thai trứng tăng gấp 2 lần so với thai phụ dưới 30 tuổi. Người mẹ trên 40 tuổi có nguy cơ bị thai trứng tăng gấp 7.5 lần.

Dấu hiệu nhận biết:

Trễ kinh, ra huyết âm đạo có thể ít hoặc nhiều ồ ạt.

Nghén nhiều, cần phải dùng thuốc chống nôn hoặc truyền dịch.

Tử cung lớn hơn so với tuổi thai, thai phụ thấy bụng lớn nhanh so với ngày mất kinh. Không thấy thai máy.

Xét nghiệm beta hCG trong máu tăng rất cao.

Siêu âm được xem là phương pháp giúp chẩn đoán thai trứng với độ tin cậy cao.

Xử trí

Nếu được chẩn đoán là thai trứng thì cần phải bỏ thai vì thai trứng có nguy cơ diễn tiến thành thai trứng xâm lấn vào thành tử cung và ung thư tế bào nuôi. Bản thân thai trứng không có thai nhi phát triển bình thường bên trong nên không nuôi được. Nếu diễn tiến thành thai trứng xâm lấn cần phải cắt bỏ tử cung. Nếu diễn tiến thành ung thư tế bào nuôi có khả năng di căn sau này. Do đó, khi được chẩn đoán thai trứng thì thai phụ nên cần thiết phải bỏ thai.

Với những thai phụ trên 40 tuổi và không có nhu cầu sinh con nữa, bác sĩ có thể chỉ định cắt bỏ tử cung để đề phòng biến chứng ác tính.

Ngay sau khi nạo hoặc hút, thai phụ cần được bác sĩ theo dõi chặt chẽ trong 6 tháng đầu mỗi tháng 1 lần, sau 1 năm: 3 tháng 1 lần cho đến hết 2 năm sau khi nạo. Thời gian tối thiếu để thai phụ có thể mang thai lại là 2 năm và trước khi có thai lại, thai phụ cần kiểm tra nồng độ HCG trong nước tiểu.

Trong thời gian này, để ngừa thai, nên chọn phương pháp dùng thuốc hoặc bao cao su. Không nên đặt vòng vì có nguy cơ thủng tử cung. Trong trường hợp người mẹ đã có đủ con thì có thể khuyên triệt sản.

Phòng ngừa thai trứng

Giai đoạn chuẩn bị có thai, người mẹ cần ăn đầy đủ chất dinh dưỡng.

Nên có thai ở tuổi trên 20 và dưới 35.

Khi bị trễ kinh từ 1 – 2 tuần cần khám thai sớm và khám thai định kỳ.

Bài 2: Thai không có tim thai (thai lưu)

Tiến sĩ – bác sĩ Lê Thị Thu Hà, Phó trưởng khoa Sản A, Bệnh viện Từ Dũ TP.HCM phân tích: với một bào thai phát triển bình thường, các bác sĩ có thể quan sát thấy tim thai ở tuổi thai 6,5 tuần với siêu âm đầu dò âm đạo; ở tuổi thai 7 tuần (tương ứng trễ kinh 21 ngày) với siêu âm thành bụng.

Tuy nhiên, đến 8 tuần mà vẫn chưa quan sát thấy tim thai thì đây là trường hợp không có tim thai nên cần phải bỏ thai. Với những thai phụ có chu kỳ kinh không đều hoặc không nhớ ngày kinh cuối thì tuổi thai ở lần siêu âm đầu tiên được chọn làm mốc và theo dõi tiếp về sau.

Các dấu hiệu nhận biết thai lưu sớm

Những tháng đầu thai kỳ, vì thai chưa "máy" nên các bà mẹ khó nhận biết nếu thai không còn sống trong tử cung.

Một số dấu hiệu nhận biết thai lưu có thể gợi ý: ra huyết âm đạo ít một, màu nâu đen, hoặc nâu nhạt. Ngoài ra, thai phụ không còn nghén nữa; bụng nhỏ lại.

Nguyên nhân

- Sai lệch nhiễm sắc thể do mẹ lớn tuổi.

- Thiểu năng hoàng thể thai kì.

- Mẹ thiếu dinh dưỡng.

- Nhiễm trùng hoặc nhiễm siêu vi giai đoạn mang thai sớm.

- Mẹ mắc bệnh mãn tính: thiếu máu, tiểu đường,…

Phòng ngừa

Để phòng ngừa tình trạng này, chuyên gia sản khoa đưa ra lời khuyên: bà mẹ nên mang thai ở độ tuổi 20 – 34, vì đây là thời kì sinh sản tốt nhất.

Bên cạnh đó, trước khi mang thai, phụ nữ cần chủng ngừa một số bệnh có thể gây nguy hiểm cho thai kì. Các bệnh cần tiêm ngừa: Rubella, sởi, quai bị (tiêm MMR cho 3 bệnh này); tiêm ngừa bệnh thủy đậu, ngừa viêm gan siêu vi.

Mũi tiêm ngừa rubella và thủy đậu nên cách ngày kinh cuối của thai kỳ tối thiểu 1 tháng; tốt nhất là trên 3 tháng.

Khi bị trễ kinh 7 ngày thì nên đi khám thai và theo dõi theo hẹn của bác sĩ. Dù chưa đến ngày hẹn nhưng nếu có ra huyết âm đạo hoặc đau bụng thì cũng cần đi khám ngay.

Phunuonline

Bài 3. Thai có nguy cơ hội chứng Down

Khám thai định kỳ được xem là mục đích lớn để phát hiện sớm hội chứng Down trong giai đoạn mang thai. Hiện nay, trên thế giới và ở Việt Nam cũng đang cố gắng tầm soát thật sớm hội chứng Down, Tiến sĩ – bác sĩ Lê Thị Thu Hà, Phó trưởng khoa Sản A- Bệnh viện Từ Dũ TP.HCM khẳng định.

Thời điểm vàng để phát hiện

Thai từ 11 – 13 tuần 6 ngày: thai phụ sẽ được siêu âm để đo độ mờ sau gáy thai nhi, kết hợp với xét nghiệm Double test (PAPP_A và Free beta hCG), dùng phần mềm để tính toán nguy cơ hội chứng Down.

Thai từ 14 – 21 tuần: thời điểm tốt nhất là 15 – 18 tuần, nếu chưa được làm Double test, các thai phụ sẽ được chỉ định làm Triple test (AFP, uE3 và free beta hCG), có phần mềm để tính toán trẻ sinh ra có nguy cơ cao hội chứng Down hay không.

Thai từ 22 – 24 tuần: thai phụ sẽ được siêu âm hình thái học khảo sát những bất thường thai nhi. Những dấu hiệu trên siêu âm có thể dẫn đến nghi ngờ hội chứng Down gồm: thai nhi có bệnh tim bẩm sinh, thiểu sản hoặc bất sản xương mũi, chiều dài xương đùi và xương cánh tay ngắn so với tuổi thai, echo ruột dày, dãn bể thận, chân khoèo…

Nếu thai kỳ thuộc nhóm nguy cơ cao theo siêm âm hoặc xét nghiệm máu mẹ thì thai phụ sẽ được tư vấn chẩn đoán xác định bằng cách khảo sát bộ nhiễm sắc thể thai nhi qua dịch ối, mẫu sinh thiết gai nhau hoặc máu cuống rốn.

Xử lý và phòng ngừa

Trong trường hợp đã được bác sĩ chẩn đoán xác định là thai nhi bị hội chứng Down thì cần phải chấm dứt thai kỳ để tránh sinh ra trẻ đần độn.

Thai phụ không thể tự nhận biết thai nhi trong bụng minh bị hội chứng Down. Tình trạng chỉ được xác định khi đi khám thai kết hợp những xét nghiệm và siêu âm đã nêu trên mới có thể chẩn đoán được.

Để phòng ngừa, phụ nữ không nên sinh con khi đã lớn tuổi. Một trong những biến chứng thường gặp nhất ở các bà bầu lớn tuổi đó là thai nhi mắc hội chứng Down. Với thai 16 tuần, nguy cơ này là 1/280 đối với độ tuổi 35 và sẽ tăng dần lên mức 1/76 ở các bà mẹ sinh con khi ở tuổi 40. Khi ở tuổi 45, nguy cơ này là 1/32 (so với tỉ lệ 1/1.200 ở tuổi 25). Ngoài ra, còn các nguy cơ như các dị tật khác, bệnh bẩm sinh do sự biến đổi gen.

Phunuonline

bài 4. Thai vô sọ

Thai vô sọ là bệnh hiếm gặp với tần xuất 2/10.000, tỷ lệ này thường thấy ở châu Phi nhiều hơn châu Âu.

Đây là tình trạng bất thường ở thai trong sự phát triển của não và hộp sọ, dẫn đến hậu quả não chỉ phát triển rất nhỏ; thường thiếu một phần hoặc toàn bộ đại não (vùng não điều khiển suy nghĩ, nhìn, nghe, sờ mó và cử động); không có xương bao phủ phía sau đầu và có thể cũng thiếu xương bao phủ phía trước và hai bên đầu. Ngoài ra, thai vô sọ còn có những dấu hiệu khác như tật nứt đốt sống, sự gấp lại của đôi tai, chẻ vòm hầu, những dị tật tim bẩm sinh.

Nguyên nhân:

Hiện nay, nguyên nhân dẫn đến thai vô sọ vẫn còn nhiều bàn cãi.

Một số yếu tố sau đây có khả năng gây nên dị tật này ở thai nhi:

- Mẹ dùng thuốc chống động kinh.

- Mẹ bị tiểu đường phụ thuộc insulin.

- Thiếu acid folic trong chế độ ăn.

- Mẹ tiếp xúc với những chất gây hại: chì, thủy ngân, nikel, chrome khi mang thai.

- Người có tiền căn sinh con thai vô sọ, lần mang thai sau có nguy cơ lặp lại là 3%.

Thời điểm nhận biết

Thai vô sọ chỉ được chẩn đoán và xác định sau tuần 11 – 12 của thai kỳ.

Trong những trường hợp không khám thai định kỳ sẽ không phát hiện ra thai vô sọ ở tuổi thai sớm.

Sau khi chào đời, ở những trẻ sơ sinh này thường có những dị tật điển hình như khuôn mặt “giống ếch”, thể tích hộp sọ giảm rất nhiều, đầu trẻ thường phẳng (do bất thường trong sự phát triển của não và sự thiếu những xương sọ). Tất cả trẻ bị dị tật này khó sống được, 75% trong số đó chết ngay sau khi sinh.

Vì vậy, chuyên gia sản khoa cho rằng, nếu là thai vô sọ, tất cả các thai phụ sẽ được khuyên chấm dứt thai kì sớm để bảo toàn sức khỏe cho mẹ, và đứa trẻ sinh ra cũng sẽ không sống được.

Phòng ngừa

Để phòng ngừa, Tiến sĩ - bác sĩ Lê Thị Thu Hà, Phó khoa Sản A, Bệnh viện Từ Dũ, TP.HCM khuyên phụ nữ có ý định mang thai nên bổ sung axit- folic trước và trong thai kì. Có chế độ dinh dưỡng hợp lý. Người mẹ mang thai tránh tiếp xúc với hóa chất độc hại: chì, thủy ngân, nikel; tránh dùng những thuốc gây hại cho thai nhi như: thuốc chống động kinh, thuốc điều trị bệnh trầm cảm.

Nên khám thai theo định kì để được siêu âm cũng như làm các xét nghiệm, chẩn đoán nhằm phát hiện sớm thai vô sọ, nếu có.

Phunuonline