Với người cao tuổi, khi hệ miễn dịch của cơ thể đã bị suy yếu, virút có cơ hội tấn công vào cơ thể gây ra một số bệnh lý, trong số đó có bệnh zona.
Nguyên nhân
Bệnh zona còn gọi là bệnh dời leo, do virút varicella zoster (VVZ) gây ra và đây cũng chính là loại virút gây ra bệnh thủy đậu (chickenpox).
VVZ sau khi gây bệnh thủy đậu sẽ nằm yên ở dạng không hoạt động ở các dây thần kinh cảm giác dưới da. Sau một thời gian dài hàng năm trời, khi hệ miễn dịch của cơ thể bị suy yếu, VVZ sẽ tấn công cơ thể gây ra bệnh zona.
Triệu chứng
Người mắc bệnh zona sẽ có các triệu chứng sau:
- Cảm giác bỏng rát ở da.
- Đau nhức dữ dội nơi các dây thần kinh virút cư trú.
- Xuất hiện các mụn nước.
Tùy theo hướng di chuyển của virút ở các dây thần kinh, các mụn nước này có thể xuất hiện ở các vị trí sau:
- Ở một bên thân trên các xương sườn.
- Ở một bên cổ.
- Ở một bên cánh tay.
- Ở một bên mặt (có thể gây liệt tạm thời các cơ mặt).
- Ở một bên mắt (có thể gây viêm loét giác mạc).
Sau khoảng một tuần, các mụn nước này sẽ đóng vảy khô đi và thường để lại sẹo (giống sẹo bệnh thủy đậu), nhưng triệu chứng đau nhức có thể kéo dài hàng tháng hay hàng năm.
Các yếu tố thuận lợi gây bệnh
- Tuổi tác cao: bệnh zona thường xuất hiện ở người trên 50 tuổi.
- Người bị stress (căng thẳng, lo lắng…).
- Hệ miễn dịch của cơ thể bị suy yếu.
- Người mắc bệnh bạch cầu, bệnh AIDS.
- Người đang điều trị với thuốc ức chế miễn dịch, thuốc chống ung thư…
Thuốc điều trị
Các thuốc dùng trong điều trị bệnh zona không chữa hết bệnh nhưng được sử dụng với mục đích:
- Giảm thời gian mắc bệnh.
- Ngăn ngừa sự lây lan.
- Giảm sự tổn thương của các mụn nước.
- Giảm các cơn đau nhức do viêm các dây thần kinh.
Gồm các thuốc sau:
Thuốc kháng virút:
Acyclovir là thuốc kháng virút có tác dụng hiệu quả trong điều trị bệnh zona, với điều kiện thuốc phải được sử dụng trong vòng 48 giờ kể từ khi phát bệnh.
Acyclovir được trình bày dưới các dạng sau:
- Dạng thuốc viên hay hỗn dịch dùng qua đường uống.
- Dạng bột đông khô dùng qua đường tiêm truyền tĩnh mạch.
- Dạng thuốc kem và thuốc mỡ dùng ngoài da.
- Dạng thuốc mỡ tra mắt.
Tác dụng phụ thường gặp khi sử dụng thuốc Acyclovir: buồn nôn, nôn, nhức đầu, đau bụng… Đối với phụ nữ có thai và cho con bú việc sử dụng thuốc Acyclovir cần phải thật thận trọng và có sự theo dõi của thầy thuốc.
Thuốc giảm đau:
Các loại thuốc giảm đau đơn thuần như paracetamol, aspirin hoặc nhóm thuốc kháng viêm nonsteroid (NSAID) như Ibuprofene, Diclophenac… thường được sử dụng để làm giảm cơn đau do sự tổn thương các dây thần kinh gây ra. Các thuốc này còn có thể phối hợp với codein để tăng hiệu quả giảm đau (như paracetamol + codein).
Một số loại thuốc như: Amitriptylin (thuốc chống trầm cảm ba vòng), Gabapentin (thuốc chống co giật) và các thuốc thoa tại chỗ có chứa Lidocain (chất gây tê), Capsaicin (hoạt chất có trong quả ớt) cũng được các thầy thuốc phối hợp sử dụng trong điều trị giảm đau của bệnh zona.
Ngoài ra, việc bổ sung các loại thuốc có chứa nhiều vitamin (đặc biệt là vitamin nhóm B) và các chất khoáng sẽ giúp tăng cường hệ miễn dịch và làm giảm các cơn đau do viêm dây thần kinh.
Đối với những bệnh nhân có những cơn đau dai dẳng, kéo dài ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt mà việc điều trị nội khoa bằng thuốc không mang lại hiệu quả, phương pháp phẫu thuật cắt đứt các dây thần kinh bị tổn thương sẽ mang lại hiệu quả cao trong điều trị.
Sức khỏe và đời sống
Nguyên nhân
Bệnh zona còn gọi là bệnh dời leo, do virút varicella zoster (VVZ) gây ra và đây cũng chính là loại virút gây ra bệnh thủy đậu (chickenpox).
VVZ sau khi gây bệnh thủy đậu sẽ nằm yên ở dạng không hoạt động ở các dây thần kinh cảm giác dưới da. Sau một thời gian dài hàng năm trời, khi hệ miễn dịch của cơ thể bị suy yếu, VVZ sẽ tấn công cơ thể gây ra bệnh zona.
Triệu chứng
Người mắc bệnh zona sẽ có các triệu chứng sau:
- Cảm giác bỏng rát ở da.
- Đau nhức dữ dội nơi các dây thần kinh virút cư trú.
- Xuất hiện các mụn nước.
Tùy theo hướng di chuyển của virút ở các dây thần kinh, các mụn nước này có thể xuất hiện ở các vị trí sau:
- Ở một bên thân trên các xương sườn.
- Ở một bên cổ.
- Ở một bên cánh tay.
- Ở một bên mặt (có thể gây liệt tạm thời các cơ mặt).
- Ở một bên mắt (có thể gây viêm loét giác mạc).
Sau khoảng một tuần, các mụn nước này sẽ đóng vảy khô đi và thường để lại sẹo (giống sẹo bệnh thủy đậu), nhưng triệu chứng đau nhức có thể kéo dài hàng tháng hay hàng năm.
Các yếu tố thuận lợi gây bệnh
- Tuổi tác cao: bệnh zona thường xuất hiện ở người trên 50 tuổi.
- Người bị stress (căng thẳng, lo lắng…).
- Hệ miễn dịch của cơ thể bị suy yếu.
- Người mắc bệnh bạch cầu, bệnh AIDS.
- Người đang điều trị với thuốc ức chế miễn dịch, thuốc chống ung thư…
Thuốc điều trị
Các thuốc dùng trong điều trị bệnh zona không chữa hết bệnh nhưng được sử dụng với mục đích:
- Giảm thời gian mắc bệnh.
- Ngăn ngừa sự lây lan.
- Giảm sự tổn thương của các mụn nước.
- Giảm các cơn đau nhức do viêm các dây thần kinh.
Gồm các thuốc sau:
Thuốc kháng virút:
Acyclovir là thuốc kháng virút có tác dụng hiệu quả trong điều trị bệnh zona, với điều kiện thuốc phải được sử dụng trong vòng 48 giờ kể từ khi phát bệnh.
Acyclovir được trình bày dưới các dạng sau:
- Dạng thuốc viên hay hỗn dịch dùng qua đường uống.
- Dạng bột đông khô dùng qua đường tiêm truyền tĩnh mạch.
- Dạng thuốc kem và thuốc mỡ dùng ngoài da.
- Dạng thuốc mỡ tra mắt.
Tác dụng phụ thường gặp khi sử dụng thuốc Acyclovir: buồn nôn, nôn, nhức đầu, đau bụng… Đối với phụ nữ có thai và cho con bú việc sử dụng thuốc Acyclovir cần phải thật thận trọng và có sự theo dõi của thầy thuốc.
Thuốc giảm đau:
Các loại thuốc giảm đau đơn thuần như paracetamol, aspirin hoặc nhóm thuốc kháng viêm nonsteroid (NSAID) như Ibuprofene, Diclophenac… thường được sử dụng để làm giảm cơn đau do sự tổn thương các dây thần kinh gây ra. Các thuốc này còn có thể phối hợp với codein để tăng hiệu quả giảm đau (như paracetamol + codein).
Một số loại thuốc như: Amitriptylin (thuốc chống trầm cảm ba vòng), Gabapentin (thuốc chống co giật) và các thuốc thoa tại chỗ có chứa Lidocain (chất gây tê), Capsaicin (hoạt chất có trong quả ớt) cũng được các thầy thuốc phối hợp sử dụng trong điều trị giảm đau của bệnh zona.
Ngoài ra, việc bổ sung các loại thuốc có chứa nhiều vitamin (đặc biệt là vitamin nhóm B) và các chất khoáng sẽ giúp tăng cường hệ miễn dịch và làm giảm các cơn đau do viêm dây thần kinh.
Đối với những bệnh nhân có những cơn đau dai dẳng, kéo dài ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt mà việc điều trị nội khoa bằng thuốc không mang lại hiệu quả, phương pháp phẫu thuật cắt đứt các dây thần kinh bị tổn thương sẽ mang lại hiệu quả cao trong điều trị.
Sức khỏe và đời sống