Thuốc Tân Dược - Việc lạm dụng thuốc điều trị táo bón có thể gấy nguy hiểm đến sức khỏe người bệnh. Vậy sử dụng như thế nào hợp lý? Hãy cùng lắng nghe chia sẻ của các Dược sĩ
Tìm hiểu về thuốc điều trị táo bón
Phận loại thuốc điều trị táo bón theo thành phần và cơ chế tác dụng sẽ được chia thành 5 nhóm sau đây:
Viên uống bổ sung chất xơ: Là những viên uống hay dung dịch bào chế chiết xuất từ chất xơ tự nhiên hay nhân tạo. Khi uống những loại thuốc này sẽ làm tăng khối lượng chất xơ một cách cố ý trong phân, do đó làm tăng kích thích nhu động ruột. Một số loại điển hình như methylcellulose, psyllium, polycarbophil.
Thuốc nhuận tràng kiểu thẩm thấu: Theo Dược sĩ Nguyễn Thị Hồng – Hiện đang là giảng viên Cao đẳng Dược của Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur cho biết: Bản chất của loại thuốc này là những ion kim loại, những hợp chất vô cơ hay là những phân tử đường không tiêu hóa. Thuốc không được hấp thu vào máu mà tồn lưu trong phân theo phương thức nâng cao áp suất thẩm thấu trong phân. Dưới tác dụng này, thuốc có tác dụng kéo và giữ nước trong phân, làm phân mềm ra. Đại diện điển hình của nhóm thuốc này là các thuốc như manhe hydroxid, natri sulfat, natri phosphat là các thuốc có bản chất ion; Lactulose, sorbitol, polyethylene glycol là những thuốc có bản chất là phân tử đường không tiêu hóa. Trong nhóm này có sorbitol là thuốc hay được dùng trong thực tế.
Thuốc nhuận tràng kiểu kích thích: Những thuốc này có cấu tạo là những chất chiết xuất hoặc tổng hợp có tác dụng kích thích nhu động ruột qua đó làm tăng lưu chuyển phân như senna, bisacodyl, natri picosulfat.
Thuốc xổ: Loại thuốc tân dược này có bản chất là những thuốc dầu hay chất cao phân tử có ái lực mạnh với nước. Khi dùng những thuốc này có tác dụng làm cho hàm lượng chất dầu trơn trong phân được tăng lên hoặc là nồng độ chất béo trong phân tăng lên hoặc là nước trong phân nhiều lên… sẽ làm phân mềm ra như dầu khoáng, glycerin, macrogol…
Thuốc hoạt hóa kênh clo: Có chứa chất kích thích sự hoạt động của kênh clo trên bề mặt ruột, làm tăng tiết dịch tiêu hóa, giúp cho phân có chứa nhiều nước từ dịch tiêu hóa nên rất dễ “đi”. Hiện tượng táo bón vì thế mà được giảm bớt. Đại diện điển hình là lubiprostone.
Dược sĩ cảnh báo tác hại không ngờ khi lạm dụng thuốc trị táo bón
Với nhóm thuốc nhẹ nhất như viên uống bổ sung chất xơ do chúng chỉ tồn tại trong lòng ruột không biến đổi và được đào thải ra ngoài nên chúng gần như ít gây tác hại. Và nó chỉ có tác hại duy nhất là dùng sai chỉ định. Ví dụ dùng trong trường hợp táo bón do u ruột thì nguy hiểm.
Đối với thuốc nhuận tràng kiểu thẩm thấu, theo Dược sĩ Hồng, tác hại lại do chính hoạt chất gây nên. Trên nguyên tắc những thuốc này không hấp thu trong cơ thể mà ở lại nguyên trong ruột để tạo ra áp lực thẩm thấu như kỳ vọng. Nhưng thực tế lại không giống lý thuyết. Một phần tương đối những chất này vẫn được hấp thu. Với người khỏe thì không sao nhưng với người có vấn đề về gan và thận thì người bệnh sẽ dễ bị nhiễm độc các chất này và bệnh tình trở lên trầm trọng.
Đối với các thuốc xổ và thuốc hoạt hóa kênh clo. Tác hại của những thuốc này không phải do tác dụng phụ gây ra mà lại nằm ở tác dụng chính. Do những thuốc làm kéo một lượng lớn nước và dịch tiêu hoá nên người bệnh dễ bị mất muối và điện giải. Cùng với đó là sự giảm hấp thu chất dinh dưỡng nên có thể hiệu quả dinh dưỡng không được như ý. Một số thuốc còn bị chỉ ra là những tác nhân gây quái thai. Cho nên việc sử dụng những thuốc này điều trị những trường hợp táo bón mạn tính cũng không thể dễ dãi.
Sử dụng thuốc điều trị táo bón như thế nào là đúng cách?
Đứng trước những hiệu quả và nguy cơ như trên, chúng ta cần có sự lựa chọn đúng đắn. Không nên dùng thuốc chống táo bón kéo dài mà không có sự thẩm định của bác sĩ. Sự thẩm định sẽ giúp biết được tác dụng của thuốc đến đâu, đánh giá các biến chứng do thuốc gây ra (nếu có) và quyết định nên dùng tiếp tục thuốc đang uống hay chuyển sang thuốc khác.
Các Dược sĩ tư vấn rằng: Không nên dùng kéo dài thuốc xổ và thuốc hoạt hóa kênh clo. Những thuốc này do có sự tác động mạnh vào bộ máy tiêu hóa nên thực sự nó không đáp ứng được bảo đảm dinh dưỡng tốt cho người bệnh.
Việc dùng thuốc điều trị táo bón nên bắt đầu từ những thuốc nhẹ nhất như dùng viên uống bổ sung chất xơ và thuốc nhuận tràng kiểu thẩm thấu. Vì lý do chúng an toàn và ít tác dụng phụ hơn…
Trẻ em rất dễ mắc bệnh táo bón
Tìm hiểu về thuốc điều trị táo bón
Phận loại thuốc điều trị táo bón theo thành phần và cơ chế tác dụng sẽ được chia thành 5 nhóm sau đây:
Viên uống bổ sung chất xơ: Là những viên uống hay dung dịch bào chế chiết xuất từ chất xơ tự nhiên hay nhân tạo. Khi uống những loại thuốc này sẽ làm tăng khối lượng chất xơ một cách cố ý trong phân, do đó làm tăng kích thích nhu động ruột. Một số loại điển hình như methylcellulose, psyllium, polycarbophil.
Thuốc nhuận tràng kiểu thẩm thấu: Theo Dược sĩ Nguyễn Thị Hồng – Hiện đang là giảng viên Cao đẳng Dược của Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur cho biết: Bản chất của loại thuốc này là những ion kim loại, những hợp chất vô cơ hay là những phân tử đường không tiêu hóa. Thuốc không được hấp thu vào máu mà tồn lưu trong phân theo phương thức nâng cao áp suất thẩm thấu trong phân. Dưới tác dụng này, thuốc có tác dụng kéo và giữ nước trong phân, làm phân mềm ra. Đại diện điển hình của nhóm thuốc này là các thuốc như manhe hydroxid, natri sulfat, natri phosphat là các thuốc có bản chất ion; Lactulose, sorbitol, polyethylene glycol là những thuốc có bản chất là phân tử đường không tiêu hóa. Trong nhóm này có sorbitol là thuốc hay được dùng trong thực tế.
Thuốc nhuận tràng kiểu kích thích: Những thuốc này có cấu tạo là những chất chiết xuất hoặc tổng hợp có tác dụng kích thích nhu động ruột qua đó làm tăng lưu chuyển phân như senna, bisacodyl, natri picosulfat.
Thuốc xổ: Loại thuốc tân dược này có bản chất là những thuốc dầu hay chất cao phân tử có ái lực mạnh với nước. Khi dùng những thuốc này có tác dụng làm cho hàm lượng chất dầu trơn trong phân được tăng lên hoặc là nồng độ chất béo trong phân tăng lên hoặc là nước trong phân nhiều lên… sẽ làm phân mềm ra như dầu khoáng, glycerin, macrogol…
Thuốc hoạt hóa kênh clo: Có chứa chất kích thích sự hoạt động của kênh clo trên bề mặt ruột, làm tăng tiết dịch tiêu hóa, giúp cho phân có chứa nhiều nước từ dịch tiêu hóa nên rất dễ “đi”. Hiện tượng táo bón vì thế mà được giảm bớt. Đại diện điển hình là lubiprostone.
Lạm dụng thuốc trị táo bón không tốt cho sức khỏe
Dược sĩ cảnh báo tác hại không ngờ khi lạm dụng thuốc trị táo bón
Với nhóm thuốc nhẹ nhất như viên uống bổ sung chất xơ do chúng chỉ tồn tại trong lòng ruột không biến đổi và được đào thải ra ngoài nên chúng gần như ít gây tác hại. Và nó chỉ có tác hại duy nhất là dùng sai chỉ định. Ví dụ dùng trong trường hợp táo bón do u ruột thì nguy hiểm.
Đối với thuốc nhuận tràng kiểu thẩm thấu, theo Dược sĩ Hồng, tác hại lại do chính hoạt chất gây nên. Trên nguyên tắc những thuốc này không hấp thu trong cơ thể mà ở lại nguyên trong ruột để tạo ra áp lực thẩm thấu như kỳ vọng. Nhưng thực tế lại không giống lý thuyết. Một phần tương đối những chất này vẫn được hấp thu. Với người khỏe thì không sao nhưng với người có vấn đề về gan và thận thì người bệnh sẽ dễ bị nhiễm độc các chất này và bệnh tình trở lên trầm trọng.
Đối với các thuốc xổ và thuốc hoạt hóa kênh clo. Tác hại của những thuốc này không phải do tác dụng phụ gây ra mà lại nằm ở tác dụng chính. Do những thuốc làm kéo một lượng lớn nước và dịch tiêu hoá nên người bệnh dễ bị mất muối và điện giải. Cùng với đó là sự giảm hấp thu chất dinh dưỡng nên có thể hiệu quả dinh dưỡng không được như ý. Một số thuốc còn bị chỉ ra là những tác nhân gây quái thai. Cho nên việc sử dụng những thuốc này điều trị những trường hợp táo bón mạn tính cũng không thể dễ dãi.
Sử dụng thuốc trị táo bón như thế nào là đúng cách
Sử dụng thuốc điều trị táo bón như thế nào là đúng cách?
Đứng trước những hiệu quả và nguy cơ như trên, chúng ta cần có sự lựa chọn đúng đắn. Không nên dùng thuốc chống táo bón kéo dài mà không có sự thẩm định của bác sĩ. Sự thẩm định sẽ giúp biết được tác dụng của thuốc đến đâu, đánh giá các biến chứng do thuốc gây ra (nếu có) và quyết định nên dùng tiếp tục thuốc đang uống hay chuyển sang thuốc khác.
Các Dược sĩ tư vấn rằng: Không nên dùng kéo dài thuốc xổ và thuốc hoạt hóa kênh clo. Những thuốc này do có sự tác động mạnh vào bộ máy tiêu hóa nên thực sự nó không đáp ứng được bảo đảm dinh dưỡng tốt cho người bệnh.
Việc dùng thuốc điều trị táo bón nên bắt đầu từ những thuốc nhẹ nhất như dùng viên uống bổ sung chất xơ và thuốc nhuận tràng kiểu thẩm thấu. Vì lý do chúng an toàn và ít tác dụng phụ hơn…
Nguồn: thuocviet.edu.vn