Cây mồng còn gọi là mồng lạc, là loại cây nhỏ thường cao từ 30-90cm. Lá mọc so le, kép lông chim gồm 2-4 đôi lá chét, lá chét hình trứng ngược. Hoa mọc ở kẽ lá màu vàng tươi (trông rất giống cây lạc nên có tên lạc giời..
Quả hình trụ dài 9-14cm, trong chứa 15-25 hạt. Hạt hình trụ 2 đầu vát chéo màu nâu xỉn, bóng, khi khô quả tự tách vỏ tung hạt. Hạt già phơi sấy khô có tên thuốc là thảo quyết minh.
Thảo quyết minh
Theo Đông y: Thảo quyết minh (sống) vị nhạt, tính bình vào các kinh can, thận. Có tác dụng nhuận tràng, hạ mỡ máu, giảm béo, ích thận, sáng mắt, mát gan, giáng hỏa, dùng ngoài chữa nấm da.
Thảo quyết minh chế (đen, ruột nâu). Vị ngọt đắng, mặn, tính hơi hàn vào các kinh can, đởm. Có tác dụng an thần, hạ huyết áp, mát gan, giáng hỏa.
Chữa mắt mờ, cộm: Thảo quyết minh (sao thơm) 10g, câu kỷ tử 10g, cốc tinh thảo 10g, bạch cúc hoa 10g, nữ trinh tử 10g, quả hòe chín (khô) 10g, sa tật lê 10g, sinh địa 12g. Sắc nước uống hằng ngày, đến khi mắt sáng thì thôi dùng thuốc.
Chữa nấm ngoài da (nước ăn chân, hắc lào, lang ben): Thảo quyết minh (sao khô, giã nát) 20g, cồn 50o 100ml. Cho thảo quyết minh vào lọ sạch có nút kín rồi rót cồn 50o vào, nút kín, mỗi ngày lắc một lần. Sau 10 ngày rút lấy cồn, bỏ bã, cho cồn thuốc thảo quyết minh vào lọ sạch nút kín để bảo quản. Tẩm cồn thuốc vào bông hút bôi lên nơi nhiễm nấm. Ngày bôi 3-4 lần liên tục đến khi khỏi. Người bị hắc lào cần giặt quần hoặc áo (chỗ hắc lào) bằng xà phòng, sau đó luộc để diệt nấm.
Chữa chứng khó ngủ, mất ngủ, tim hồi hộp: Thảo quyết minh chế 15g, tâm sen (sao khô) 6g, mạch môn (bỏ lõi, giã dập) 15g. Sắc nước uống (thời gian dùng thuốc kiêng cà phê, nước chè đặc).
Chữa tăng huyết áp (thể can, thận, âm hư): Thảo quyết minh chế 24g, nữ trinh tử 15g, sa uyển tử 12g, thỏ ty tử 12g, câu kỷ tử 12g, kim anh khô 9g, quả dâu chín khô 12g. Sắc uống ngày 1 thang đến khi huyết áp ổn định (dưới 140/85mmHg) thì thôi dùng thuốc.
Tổng hợp
Quả hình trụ dài 9-14cm, trong chứa 15-25 hạt. Hạt hình trụ 2 đầu vát chéo màu nâu xỉn, bóng, khi khô quả tự tách vỏ tung hạt. Hạt già phơi sấy khô có tên thuốc là thảo quyết minh.
Thảo quyết minh
Theo Đông y: Thảo quyết minh (sống) vị nhạt, tính bình vào các kinh can, thận. Có tác dụng nhuận tràng, hạ mỡ máu, giảm béo, ích thận, sáng mắt, mát gan, giáng hỏa, dùng ngoài chữa nấm da.
Thảo quyết minh chế (đen, ruột nâu). Vị ngọt đắng, mặn, tính hơi hàn vào các kinh can, đởm. Có tác dụng an thần, hạ huyết áp, mát gan, giáng hỏa.
Chữa mắt mờ, cộm: Thảo quyết minh (sao thơm) 10g, câu kỷ tử 10g, cốc tinh thảo 10g, bạch cúc hoa 10g, nữ trinh tử 10g, quả hòe chín (khô) 10g, sa tật lê 10g, sinh địa 12g. Sắc nước uống hằng ngày, đến khi mắt sáng thì thôi dùng thuốc.
Chữa nấm ngoài da (nước ăn chân, hắc lào, lang ben): Thảo quyết minh (sao khô, giã nát) 20g, cồn 50o 100ml. Cho thảo quyết minh vào lọ sạch có nút kín rồi rót cồn 50o vào, nút kín, mỗi ngày lắc một lần. Sau 10 ngày rút lấy cồn, bỏ bã, cho cồn thuốc thảo quyết minh vào lọ sạch nút kín để bảo quản. Tẩm cồn thuốc vào bông hút bôi lên nơi nhiễm nấm. Ngày bôi 3-4 lần liên tục đến khi khỏi. Người bị hắc lào cần giặt quần hoặc áo (chỗ hắc lào) bằng xà phòng, sau đó luộc để diệt nấm.
Chữa chứng khó ngủ, mất ngủ, tim hồi hộp: Thảo quyết minh chế 15g, tâm sen (sao khô) 6g, mạch môn (bỏ lõi, giã dập) 15g. Sắc nước uống (thời gian dùng thuốc kiêng cà phê, nước chè đặc).
Chữa tăng huyết áp (thể can, thận, âm hư): Thảo quyết minh chế 24g, nữ trinh tử 15g, sa uyển tử 12g, thỏ ty tử 12g, câu kỷ tử 12g, kim anh khô 9g, quả dâu chín khô 12g. Sắc uống ngày 1 thang đến khi huyết áp ổn định (dưới 140/85mmHg) thì thôi dùng thuốc.
Tổng hợp