Chăm sóc trẻ sơ sinh đúng cách

1. BIẾT CÁCH CHO TRẺ BÚ MẸ ĐÚNG:


“Sữa mẹ là thức ăn tốt nhất cho trẻ sơ sinh”. Đây không phải là quảng cáo mà là một chân lý mang nhiều bằng chứng khoa học và kinh tế nhất. Hiểu một cách đơn giản rằng, nếu bạn cho con mình sữa mẹ thì bạn đã mang cho con mình nguồn dinh dưỡng quí báu, tình yêu thương và sự an toàn. Những trẻ bú mẹ sẽ thông minh hơn, ít bệnh hơn. Do đó cần khuyến khích cho trẻ sơ sinh bú mẹ hoàn toàn, không dùng thêm thức ăn hay thức uống gì khác.


Những việc bạn nên làm là: Cho trẻ bú mẹ càng sớm càng tốt, trong giờ đầu sau khi sinh, để tận dụng sữa non. Nếu trẻ không bú được thì hãy vắt sữa mẹ, đút trẻ bằng muỗng. Cho bú mẹ theo nhu cầu, càng lâu, càng nhiều càng tốt.


Để tạo điều kiện cho việc cho bú mẹ tốt bà mẹ nên lựa nơi ngồi thoải mái, có thể ngồi tựa lưng hoặc nằm. Bế bé áp sát vào người mẹ, toàn thân trẻ được nâng đỡ (mông, lưng, vai, đầu), mặt trẻ cho hướng về vú mẹ. Cho môi trẻ chạm vào vú mẹ, chờ khi miệng bé há rộng sẽ cho trẻ ngậm vú. Hãy bảo đảm bé ngậm bắt vú tốt, tức bạn nhìn thấy môi dưới bé trề bật ra, quầng vú mẹ phía trên nhiều hơn phía dưới. Ở tư thế này mẹ thoải mái nên có thể ngồi hay nằm lâu cho trẻ bú, trẻ bú dễ dàng nên được dinh dưỡng đủ.


Bà mẹ nên biết cách giữ gìn sức khỏe khi cho trẻ bú. Ăn uống đầy đủ, không kiêng cữ quá mức. Trước khi cho trẻ bú bà mẹ nên uống một ly sữa, uống thêm nước. Tranh thủ khi trẻ ngủ thì bà mẹ cũng ngủ, nghỉ ngơi thì mới có sức khoẻ chăm sóc bé.


2. BIẾT CÁCH GIỮ ẤM TRẺ VÀ THEO DÕI THÂN NHIỆT TRẺ:


“Cơm no, áo ấm” là 2 nhu cầu thiết yếu của con người. Trẻ sơ sinh việc giữa ấm càng cực kỳ quan trọng. Thật vậy, trẻ có thể bệnh hoặc chết vì lạnh. Việc giữa ấm cho trẻ khá dễ dàng ngay cả mùa lạnh. Bạn chuẩn bị phòng ấm áp, đóng bớt cửa tránh gió lạnh lùa vào. Mặc quần áo cho trẻ đủ ấm. Đội nón, mang vớ cho trẻ. Cho bé nằm cạnh mẹ. Thay tả ngay khi ướt. Mẹ ôm bé vào lòng. Cho bé bú mẹ đầy đủ. Bạn có thể kiểm tra nhiệt độ trẻ hay sờ tay chân trẻ nếu thấy lạnh thì bạn nên áp dụng những biện pháp trên để làm trẻ ấm (mặc thêm quần áo, đắp thêm chăn, ôm trẻ vào lòng mẹ, cho bú mẹ,...).

3. BIẾT CÁCH GIỮ VỆ SINH CHO TRẺ:




a. Biết cách rửa tay khi chăm sóc trẻ sơ sinh: Rửa tay là biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả phòng nhiễm trùng sơ sinh. Bạn nhớ phải rửa tay bằng xà phòng trước và sau khi chăm sóc bé.


b. Tắm trẻ: Trước khi tắm bé bạn cần phải chuẩn bị đầy đủ quần áo, khăn lau, khăn tắm, xà phòng, nước ấm (đổ nước lạnh trước rồi pha nước nóng vào sau), phấn thoa, thuốc nhỏ mắt nhỏ mũi, bông ráy tai. Nơi tắm bé phải kín gió, ấm áp. Chọn xà phòng có độ kiềm thấp, dùng cho sơ sinh. Tắm bé từng phần. Dùng khăn mềm thấm nước ấm lau mắt bé trước, sau đó lau mặt, gội đầu, lau khô đầu. Sau đó bạn tắm nửa người trên cho bé, chú ý các nếp gấp cổ, nách, sau gáy, sau đó lau khô. Tắm tiếp phần dưới cơ thể, chú ý nếp bẹn, vùng hậu môn, sinh dục, lau khô bé. Mặc quần áo sạch, thoáng, ấm, nhỏ mắt, mũi và lau tai cho bé. Sơ sinh không nhất thiết phải tắm hàng ngày. Khi trời quá lạnh, bé không dơ quá thì có thể lau cho bé. Điều quan trọng là bạn tránh bé bị lạnh khi tắm.


c. Chăm sóc rốn: rốn là ngõ vào quan trọng gây nhiễm trùng sơ sinh. Bạn chăm sóc rốn hàng ngày với nước muối sinh lý hoặc dùng alcohol 700. Nhưng việc dùng dung dịch sát trùng như cồn sẽ làm rốn lâu rụng hơn nước muối sinh lý. Sau khi chăm sóc rốn, bạn nên để hở rốn sẽ làm rốn mau khô, dễ rụng. Quấn tả dưới rốn.


d. Chăm sóc mắt: Lau mắt bằng khăn mềm, thấm nước ấm. Nhỏ mắt bằng nước muối sinh lý.

e. Chăm sóc da: giữa phòng ấm, thoáng khí, mặc quần áo sạch, thoáng, thay tả khi ướt và tắm trẻ sẽ giữ da trẻ sạch, không nhiễm trùng.


f. Chăm sóc tư thế và tạo môi trường sống ấm áp, sạch sẽ: tránh trẻ lui tới nơi đông người, khói thuốc lá, người bị bệnh nhiễm trùng hô hấp. Luôn giữa phòng ấm áp, thoáng khí, các đồ dùng phải sạch để tránh lây nhiễm cho trẻ. Nên cho trẻ nằm đầu cao, nằm ngữa xen kẻ nằm nghiêng.


4. BIẾT CÁCH THEO DI V GIẢI QUYẾT NHỮNG TÌNH HUỐNG THƯỜNG GẶP:


a. Ngoài việc hàng ngày lo và theo dõi việc ăn, bú, ngủ, tiêu, tiểu bạn cần quan tâm theo dõi xem bé có bị thở nhanh hay thở rút lõm ngực nặng không, bé có bị lạnh hay nóng quá không, da bé có bị vàng không, rốn bé có không hay bị chảy máu, mủ gì không, xem trẻ có bị ọc ói gì không.


b. Những việc cần làm khi trẻ khóc: cần xem bé có bị đói không, hãy cho trẻ bú. Khi trẻ no sẽ hết khóc. Xem trẻ có tiêu, tiểu gây ướt da, lạnh hay trẻ chưa đi tiêu, tiểu được. Kiểm tra, thay tả hay cho bé đi tiêu. Xem trẻ có bị lạnh hay nóng quá không. Tùy theo nhiệt độ môi trường và thân nhiệt trẻ bạn sẽ quyết định mặc thêm áo, quần, đắp thêm chăn hay cởi bỏ bớt ra. Bạn có thể kiểm tra trẻ xem có côn trùng chui vào cắn bé không, có vật gì như kim gút tụt ra đâm vào bé không. Bạn hãy dỗ dành bé, ôm bé vào lòng, ở nơi yên tĩnh. Nếu mọi cố gắng trên đều không dỗ nín được trẻ bạn nên gọi giúp đỡ hay mang trẻ đến cơ sở y tế.


c. Biết khi nào nên đưa trẻ đến cơ sở y tế:


- Bú kém, bỏ bú


- Thở nhanh hơn 60 lần/phút hoặc thở rút lõm ngực nặng


- Li bì.


- Sốt hoặc hạ thân nhiệt


- Tiêu máu, ói máu


- Vàng da


- Rốn đỏ chảy máu, mủ


- Khóc thét bất thường.


d. Biết cách cho uống thuốc và nhớ lịch chủng ngừa tiếp theo:


Nếu trẻ cần phải dùng thuốc, hãy chắc rằng bạn hiểu và thực hiện được các y lệnh ghi trên toa thuốc. Nếu không rõ, hãy hỏi lại. Không tự ý cho uống thuốc khi không có chỉ định của bác sĩ ngay cả thuốc bổ.


Bạn nên nhớ lịch chủng ngừa tiếp theo để thu xếp mang bé chủng ngừa đúng hẹn.

(Bệnh viện Nhi đồng)

Những biểu hiện bình thường ở trẻ sơ sinh

Cho trẻ bú mẹ sớm ngay sau khi sinh, trong vòng 30 phút đầu khi sinh thường và 1 giờ khi sinh mổ. Điều này giúp trẻ tận hưởng nguồn sữa non giàu chất kháng thể, bảo vệ trẻ chống đỡ với các bệnh nhiễm trùng, dị ứng


BS CK2. Trần Nguyễn Thị Anh Đào - Trưởng khoa Dinh dưỡng của Bệnh viện Hùng Vương TP.HCM, cho biết trẻ sau sinh thường có một số biểu hiện như nhịp thở chưa đều, tay chân run nhẹ, ngủ bị giật mình… nhưng đó hoàn toàn là điều bình thường.


Những biểu hiện bình thường ở trẻ sơ sinh


Khi trẻ có những biểu hiện như dưới đây, các gia đình không nên quá lo lắng bởi đó là biểu hiện hoàn toàn bình thường ở trẻ sơ sinh:


- Nhịp thở chưa đều đặc biệt trong ngày đầu, có lúc trẻ thở nhanh, mạnh và có lúc nhịp thở chậm nhẹ, đôi khi trẻ có cơn ngưng thở ngắn dưới 20 giây và trẻ vẫn hồng.


- Trẻ thường có biểu hiện run nhẹ cả tay, chân và khi giữ tay chân trẻ thì dấu hiệu này biến mất, đây là run cơ bình thường của sơ sinh.


- Trẻ ít bú trong 1-2 ngày đầu, trung bình trẻ bú khoảng 10ml/ngày thứ nhất và 15- 20ml/ngày thứ hai, tăng 5-10ml/cử.


- Các biểu hiện ở da như: Trẻ vàng da từ ngày thứ 3 sau sinh. Bú mẹ ngay sau sinh và phơi nắng mỗi sáng sẽ giúp giảm vàng da ở trẻ. Da trẻ có các nốt trắng, nổi cộm, có nhiều ở vùng mũi, cằm và vòm họng; các nốt này sẽ tự bong tróc sau vài ngày.


- Trẻ tiểu ít, trong 3 ngày đầu sau sinh. Sau 3 ngày trẻ sẽ tiểu nhiều dễ dẫn đến thiếu nước làm da khô và sụt cân so với lúc sinh. Để giảm thiếu nước thì bà mẹ nên cho trẻ bú nhiều sữa mẹ và trẻ sẽ sớm lấy lại cân nặng lúc sinh.


- Trẻ bú mẹ có thể đi tiêu 10-12 lần trong ngày, phân lỏng nhiều nước, vàng, có mùi chua và phân lợn cợn dễ nhầm lẫn với tiêu chảy. Người nhà có thể yên tâm khi trẻ vẫn bú tốt và lên cân bình thường.


- Trẻ sơ sinh có thời gian ngủ trung bình 14-16giờ/ngày. Tuy nhiên, có một vài trẻ có thể ngủ ngày nhiều đêm ít vì cơ thể vẫn còn lưu giữ thói quen thức ngủ trong thai kỳ, chưa phân biệt ngày đêm. Người nhà có thể tập cho trẻ thói quen ngủ thức đúng chu kỳ bằng cách tạo không gian ngủ yên tĩnh, ánh sáng mờ. Ngoài ra, trẻ còn dễ giật mình khi có tiếng động dù nhỏ, điều này là do hệ thần kinh vỏ não chưa hoàn chỉnh và trẻ sẽ dần ngủ yên hơn sau từ 1-3 tháng.


Chăm sóc đúng cách để trẻ khỏe mạnh


Theo bác sĩ Anh Đào, để bé được khỏe mạnh, cần chú ý những điều sau:


- Chăm sóc da:


+ Tắm cho trẻ vào khoảng 9-10 giờ sáng hoặc 14-15 giờ chiều mỗi ngày.
+ Tã lót, quần áo cần chọn loại vải cotton để dễ thấm mồ hôi, thoáng. Không nên chọn các loại vải có nhiều lông, sợi len vì dễ gây dị ứng da trẻ.
+ Trẻ dễ bị ảnh hưởng của nhiệt độ môi trường, cần giữ ấm trẻ khi trời lạnh và để trẻ thoáng mát khi thời tiết nóng. Không cần thiết để trẻ ở phòng kín và quấn kín trẻ, dễ làm trẻ nổi rôm sảy, thậm chí một số trẻ còn bị sốt do ủ ấm quá mức.
+ Trong tháng đầu không nên dùng phấn thơm, dầu thơm cho trẻ vì da trẻ nhạy cảm, rất dễ bị dị ứng.
+ Trong trường hợp thời tiết lạnh khiến da trẻ dễ bị khô, có thể sử dụng các loại dầu thoa làm mềm da dành cho trẻ sơ sinh… Hạn chế dùng các loại dầu nóng cho trẻ.


- Cho trẻ bú:


+ Cho trẻ bú mẹ sớm ngay sau khi sinh, trong vòng 30 phút đầu khi sinh thường và 1 giờ khi sinh mổ. Điều này giúp trẻ tận hưởng nguồn sữa non giàu chất kháng thể, bảo vệ trẻ chống đỡ với các bệnh nhiễm trùng, dị ứng.
+ Cho trẻ bú theo nhu cầu, khi đói trẻ sẽ khóc đòi bú. Không nên đánh thức trẻ để cho bú khi trẻ đang ngủ say vì giấc ngủ cũng quan trọng cho sự phát triển của hệ thần kinh của trẻ.
+ Trẻ bú nhiều thì mẹ tạo sữa nhiều, vì thế các bà mẹ đừng lo lắng sợ mình không đủ sữa mà cho trẻ bú kèm sữa bột.
+ Trẻ bú mẹ hoàn toàn không cần uống thêm nước, vì trong sữa mẹ đã đủ nước. Các bà mẹ nên uống nhiều nước, từ 2-3 lít/ngày (bao gồm sữa, canh, nước ép trái cây…) vì nhu cầu nước trong giai đoạn cho con bú của người mẹ tăng cao.


- Các chăm sóc khác:


+ Cho trẻ phơi nắng sáng mỗi ngày, thời gian phơi nắng khoảng 15-20 phút và nên phơi nắng trước 8 giờ.
+ Massage cho trẻ mỗi ngày khoảng 10-15 phút, có thể massage cho trẻ sau tắm.
+ Trong tháng đầu đời mẹ cần gần gũi
+ Tập cho trẻ nghe nhạc, nên chọn loại nhạc êm dịu giúp trẻ ngủ sâu, tốt cho sự phát triển trí não.
+ Trẻ có thể ói nhớt một vài lần sau sinh, vì thế người nhà không nên cho trẻ uống nước hay các thức uống khác ngoài sữa mẹ vì với sữa mẹ, trẻ dễ tiêu hóa và giúp trẻ dễ tống phân xu hơn.


Nếu trẻ có một trong các dấu hiệu sau, cần đưa trẻ đi khám tại cơ sở y tế:


+ Ọc sữa nhiều sau cữ bú. Lúc này, nên đặt trẻ nằm đầu thấp và nghiêng sang 1 bên để trẻ ói hết, và theo dõi xem thử tình trạng ói có lặp lại hay không.


+ Trẻ vàng da nhiều hơn dù có phơi nắng.


+ Rốn chưa rụng sau 2 tuần hoặc tiết dịch hôi hay mủ.


+ Trẻ bú kém, nằm li bì.


Nguồn: BS CK2 Trần Nguyễn Thị Anh Đào - Trưởng khoa Dinh dưỡng của Bệnh viện Hùng Vương TP.HCM

massage và tắm bé là rất quan trọng. Nếu các mẹ không biết thì hãy đăng ký ngay dịch vụ tắm bé ở Hà Nội của Evacare. Giá chỉ 90k/buổi. Hotline 0903 495 357