Nguyên nhân thiếu sữa ở sản phụ là do khí hư huyết yếu - nghĩa là cơ thể người phụ nữ vốn đã có khí hư, huyết ít, đến khi sinh, huyết bị mất nhiều, khí bị hao, khí huyết đều suy, hoặc tỳ vị hư yếu, khí huyết sinh hóa bất túc khiến cho khí huyết hư yếu không tạo ra được sữa; hoặc do tinh thần căng thẳng, lo lắng buồn chán hoặc một số trường hợp do cảm nhiễm, làm cho sản phụ không có sữa hoặc có ít sữa. Xin giới thiệu một số món ăn tốt cho sản phụ để có nguồn sữa dồi dào cho em bé lại vừa đủ chất dinh dưỡng và dễ tiêu hoá.
1. Canh móng giò, hoàng kỳ: Móng giò 500 g, hoàng kỳ 30 g, đương quy 15 g, thông thảo 4 g. Tất cả cho vào nồi hầm nhừ, cho thêm ít rượu và mấy lát gừng nấu thêm chút nữa là ăn được, ăn hết cả nước lẫn cái. Ăn trong 5-7 ngày.
2. Sườn lợn hầm sơn giáp: Sườn lợn 500 g, xuyên sơn giáp 10 g, hoàng kỳ 30 g. Tất cả nấu cùng đến nhừ, thêm chút rượu vào, ăn thịt uống canh. Cần ăn 4-5 ngày.
3. Canh móng giò: Móng giò 1 cặp, gia vị vừa đủ, luộc chín vớt ra, giữ nước cho mì vào, ăn mì nước với móng giò. Cần ăn trong 7-10 ngày.
4. Canh móng giò, thông thảo: Móng giò 1 chiếc, thông thảo 2 g, cho vào cùng luộc nhừ, nêm gia vị vừa miệng, ăn thịt, uống nước canh. Mỗi ngày ăn 1 lần, cần ăn 4-6 ngày.
5. Canh móng giò, lá quýt, thanh bì: Móng giò 500 g, lá quýt diệp 10 g, thanh bì 10 g, nấu chín nhừ ăn thịt uống nước canh. Ăn trong 5-7 ngày.
6. Canh cá diếc, thông thảo: Cá diếc sống 1 con, thông thảo 3 g, đương quy 5 g, nấu cùng, chín ăn cá, uống nước canh. Cần ăn 5-7 ngày.
7. Gà mái hầm hoàng kỳ: Gà mái 1 con, hoàng kỳ 50 g, cho hầm nhừ pha chút rượu và mấy lát gừng, ăn cái uống nước canh. Cần ăn 4-5 lần, ngày 1 lần, có thể ăn cách nhật.
8. Cháo lạc: lạc nhân 50g, gạo tẻ ngon 150g, quả mít non 30g, đường phèn.
Quả mít non rửa sạch giã nhỏ. Lạc nhân, gạo tẻ ngon xay thành bột, cho vào nồi thêm 300ml nước, đun trên lửa nhỏ. Khi cháo chín cho mít non, đường phèn vào quấy đều, đun tiếp, khi đường tan hết là được. Ăn ngày 2 lần lúc đói, cần ăn liền 5 ngày.
9. Cá chép hầm quả sung: cá chép 1 con (250 - 300g), quả sung non 50g, quả mít non 50g, rượu trắng 1 thìa canh, mắm muối vừa đủ.
Cá chép làm sạch, đem ướp mắm muối và rượu. Quả sung, quả mít non rửa sạch giã nhỏ chia đôi, một nửa rải ở đáy bát to, đặt cá lên và rải tiếp nửa còn lại lên cá, đem hấp cách thuỷ. Cá chín cho sản phụ ăn, ngày 1 lần, cần ăn 2 - 3 ngày.
10. Thịt lợn nạc hầm hạt mít: thịt lợn nạc 300g, hạt mít 300g, mắm muối vừa đủ. Thịt lợn nạc rửa sạch thái miếng ướp mắm muối xào chín tới. Hạt mít bỏ vỏ giã dập cùng thịt lợn nạc cho vào nồi thêm nước vừa đủ, hầm nhừ. Sản phụ ăn ngày 1 lần, cần ăn liền 3 - 5 ngày.
11. Rau cải cúc thịt lợn nạc hấp cách thuỷ: rau cải cúc 300g, thịt lợn nạc 150g, lạc nhân 50g, mắm muối vừa đủ.
Rau cải cúc nhặt rửa sạch. Lạc nhân giã nhỏ. Thịt lợn nạc rửa sạch băm nhỏ trộn với lạc, mắm muối, viên thành viên bằng quả táo. Dùng bát to, đặt lớp cải cúc ở đáy bát, sau đó cho thịt vào, trên cùng lại rải lớp cải cúc, đem hấp cách thuỷ, khi chín chia làm 2 lần ăn với cơm. Cần ăn liền 3 - 5 ngày.
12. Canh rau diếp: rau diếp 300g, tôm tươi 150g, mắm muối vừa đủ.
Rau diếp nhặt rửa sạch, thái nhỏ. Tôm làm sạch bóc vỏ, bỏ càng, thái mỏng. Vỏ và càng tôm giã nhỏ, đổ nước lọc lấy 300ml (như lọc cua). Cho mắm muối vào nước tôm quấy đều rồi đun, khi sôi cho thịt tôm, đun tiếp cho đến khi canh sôi lại cho rau diếp đảo đều. Canh sôi là được. Sản phụ ăn ngày 1 lần với cơm. Cần ăn liền 3 - 5 ngày.
Ngoài ra, người mẹ cần được nghỉ ngơi nhiều, cần sự động viên, quan tâm chăm sóc của người thân trong gia đình, tránh mọi căng thẳng vì sẽ ảnh hưởng xấu tới quá trình tạo sữa. Sản phụ không nên kiêng khem quá mức, nên ăn đa dạng thực phẩm bổ dưỡng, kiêng các đồ sống lạnh như hải sản, các chất tanh như cua, sò, ốc, hến, trai, cá mè; hạn chế các gia vị cay nóng như ớt, hạt tiêu... và các chất kích thích như chè, cà phê...
1. Canh móng giò, hoàng kỳ: Móng giò 500 g, hoàng kỳ 30 g, đương quy 15 g, thông thảo 4 g. Tất cả cho vào nồi hầm nhừ, cho thêm ít rượu và mấy lát gừng nấu thêm chút nữa là ăn được, ăn hết cả nước lẫn cái. Ăn trong 5-7 ngày.
2. Sườn lợn hầm sơn giáp: Sườn lợn 500 g, xuyên sơn giáp 10 g, hoàng kỳ 30 g. Tất cả nấu cùng đến nhừ, thêm chút rượu vào, ăn thịt uống canh. Cần ăn 4-5 ngày.
3. Canh móng giò: Móng giò 1 cặp, gia vị vừa đủ, luộc chín vớt ra, giữ nước cho mì vào, ăn mì nước với móng giò. Cần ăn trong 7-10 ngày.
4. Canh móng giò, thông thảo: Móng giò 1 chiếc, thông thảo 2 g, cho vào cùng luộc nhừ, nêm gia vị vừa miệng, ăn thịt, uống nước canh. Mỗi ngày ăn 1 lần, cần ăn 4-6 ngày.
5. Canh móng giò, lá quýt, thanh bì: Móng giò 500 g, lá quýt diệp 10 g, thanh bì 10 g, nấu chín nhừ ăn thịt uống nước canh. Ăn trong 5-7 ngày.
6. Canh cá diếc, thông thảo: Cá diếc sống 1 con, thông thảo 3 g, đương quy 5 g, nấu cùng, chín ăn cá, uống nước canh. Cần ăn 5-7 ngày.
7. Gà mái hầm hoàng kỳ: Gà mái 1 con, hoàng kỳ 50 g, cho hầm nhừ pha chút rượu và mấy lát gừng, ăn cái uống nước canh. Cần ăn 4-5 lần, ngày 1 lần, có thể ăn cách nhật.
8. Cháo lạc: lạc nhân 50g, gạo tẻ ngon 150g, quả mít non 30g, đường phèn.
Quả mít non rửa sạch giã nhỏ. Lạc nhân, gạo tẻ ngon xay thành bột, cho vào nồi thêm 300ml nước, đun trên lửa nhỏ. Khi cháo chín cho mít non, đường phèn vào quấy đều, đun tiếp, khi đường tan hết là được. Ăn ngày 2 lần lúc đói, cần ăn liền 5 ngày.
9. Cá chép hầm quả sung: cá chép 1 con (250 - 300g), quả sung non 50g, quả mít non 50g, rượu trắng 1 thìa canh, mắm muối vừa đủ.
Cá chép làm sạch, đem ướp mắm muối và rượu. Quả sung, quả mít non rửa sạch giã nhỏ chia đôi, một nửa rải ở đáy bát to, đặt cá lên và rải tiếp nửa còn lại lên cá, đem hấp cách thuỷ. Cá chín cho sản phụ ăn, ngày 1 lần, cần ăn 2 - 3 ngày.
10. Thịt lợn nạc hầm hạt mít: thịt lợn nạc 300g, hạt mít 300g, mắm muối vừa đủ. Thịt lợn nạc rửa sạch thái miếng ướp mắm muối xào chín tới. Hạt mít bỏ vỏ giã dập cùng thịt lợn nạc cho vào nồi thêm nước vừa đủ, hầm nhừ. Sản phụ ăn ngày 1 lần, cần ăn liền 3 - 5 ngày.
11. Rau cải cúc thịt lợn nạc hấp cách thuỷ: rau cải cúc 300g, thịt lợn nạc 150g, lạc nhân 50g, mắm muối vừa đủ.
Rau cải cúc nhặt rửa sạch. Lạc nhân giã nhỏ. Thịt lợn nạc rửa sạch băm nhỏ trộn với lạc, mắm muối, viên thành viên bằng quả táo. Dùng bát to, đặt lớp cải cúc ở đáy bát, sau đó cho thịt vào, trên cùng lại rải lớp cải cúc, đem hấp cách thuỷ, khi chín chia làm 2 lần ăn với cơm. Cần ăn liền 3 - 5 ngày.
12. Canh rau diếp: rau diếp 300g, tôm tươi 150g, mắm muối vừa đủ.
Rau diếp nhặt rửa sạch, thái nhỏ. Tôm làm sạch bóc vỏ, bỏ càng, thái mỏng. Vỏ và càng tôm giã nhỏ, đổ nước lọc lấy 300ml (như lọc cua). Cho mắm muối vào nước tôm quấy đều rồi đun, khi sôi cho thịt tôm, đun tiếp cho đến khi canh sôi lại cho rau diếp đảo đều. Canh sôi là được. Sản phụ ăn ngày 1 lần với cơm. Cần ăn liền 3 - 5 ngày.
Ngoài ra, người mẹ cần được nghỉ ngơi nhiều, cần sự động viên, quan tâm chăm sóc của người thân trong gia đình, tránh mọi căng thẳng vì sẽ ảnh hưởng xấu tới quá trình tạo sữa. Sản phụ không nên kiêng khem quá mức, nên ăn đa dạng thực phẩm bổ dưỡng, kiêng các đồ sống lạnh như hải sản, các chất tanh như cua, sò, ốc, hến, trai, cá mè; hạn chế các gia vị cay nóng như ớt, hạt tiêu... và các chất kích thích như chè, cà phê...