Tai nạn trật khớp, bong gân thường gặp khi chơi thể thao, lao động hoặc làm các việc nặng. Nhiều người cho rằng đó chỉ là vấn đề của xương khớp và sẽ dần lành nếu khớp vẫn nằm đúng vị trí hoặc đã được nắn chỉnh như cũ. Thực tế, có những bộ phận khác xung quanh khớp vẫn phải gánh những tổn thương vô hình. “Khớp cứng và vững là nhờ được giữ bởi dây chằng, chêm bởi sụn. Vì thế, trật khớp có thể gây tổn thương lên dây chằng như dãn, đứt, rách sụn chêm… khiến khớp trở nên lỏng lẻo” - bác sĩ (BS) Vương Hữu Định, Trưởng Khoa Chấn thương chỉnh hình Bệnh viện (BV) Đa khoa Vạn Hạnh, cho biết.
Khổ vì… không chịu bó bột
BS Đỗ Trọng Ánh, Giám đốc BV Chỉnh hình và Phục hồi chức năng TPHCM, kể lại: Có lần, ông gặp một trường hợp bị té lật bàn chân, bong gân khi chơi bóng đá. Bệnh nhân trước đó đã khám tại địa phương, được chỉ định bó bột để cố định nhưng không đồng ý mà chỉ quấn băng thun. Chiếc băng thun không hạn chế việc di chuyển nhiều nên anh này vẫn giữ mọi sinh hoạt khá bình thường và nghĩ đơn giản rằng mình còn trẻ nên sẽ chóng lành.
Tuy nhiên, 3 tháng sau, anh lại phải tìm đến BV vì chân vẫn đau, trong khi tổn thương dạng này thường chỉ mất vài tuần để hồi phục. “Bong gân thực ra không phải là tổn thương ở gân mà là cách gọi dân gian cho loại chấn thương dây chằng khi gặp phải một tai nạn nào đó tác động đến khớp khiến phần bao khớp bị tổn thương. Tuy không có vết thương hở, không thấy khớp bị trật ra nhưng bệnh nhân đã bị chấn thương dây chằng nặng. Do không được cố định đúng cách nên vết thương không thể lành” - BS Ánh giải thích.
Một số bệnh nhân khác lại gặp chứng trật khớp vai tái hồi. Đó là trường hợp khớp vai bị trật, đã nắn chỉnh nhưng sau đó lại dễ dàng trật lại nhiều lần khi họ lỡ vận động mạnh. Nguyên nhân của hiện tượng này cũng xuất phát từ việc bệnh nhân không được điều trị đúng cách trong lần trật khớp đầu tiên, dây chằng không lành, không còn khả năng giữ vững khớp và cấu tạo khớp nhiều khi cũng không còn chuẩn do một số tổn thương “ngầm” có thể đã bị bỏ qua.
Theo BS Ánh, tổn thương dây chằng có thể chia làm 3 mức độ; mức độ 1, nhẹ nhất, là dây chằng bị dãn ra; mức độ 2 là đứt một phần và không co lại được; mức độ 3, là đứt hoàn toàn. Ở mức độ 1 và 2, dây chằng có thể dần lành lại nếu bệnh nhân được điều trị bảo tồn đúng cách; ở mức độ 3 thường phải phẫu thuật. Vai trò của dây chằng trong các khớp cũng khác nhau tùy theo cấu tạo của khớp. Trong cơ thể người, có những khớp vốn đã vững vàng sẵn như khớp háng có ổ cối chắc chắn, còn ở những khớp trượt như khớp gối, cổ chân… thì vai trò của dây chằng cực kỳ quan trọng.
Lành sau 3 tuần
Theo BS Định, các tổn thương trật khớp, bong gân có thể lành trong vòng 3 tuần sau khi được nắn chỉnh, với điều kiện được cố định tốt và bệnh nhân hạn chế vận động. Vì vậy, nếu sau 3 tuần mà bệnh nhân vẫn thấy đau thì nên nghĩ những tổn thương khác ở phần sụn, dây chằng, vốn chỉ phát hiện được qua chẩn đoán hình ảnh. Khi đó, bệnh nhân nên tìm đến BS chuyên khoa để được đánh giá, chẩn đoán và tiếp tục điều trị bằng nội khoa hoặc phẫu thuật.
BS Định cũng đặc biệt lưu ý bệnh nhân trật khớp, bong gân không nên tự ý bó các loại thuốc dân gian không rõ nguồn gốc. Việc làm này sẽ khiến vi khuẩn dễ xâm nhập qua da, lỗ chân lông, dẫn đến viêm. Khớp lúc này đang bị tổn thương, xuất huyết nên cũng là môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển. Nếu lựa chọn đông y, bệnh nhân nên tìm đến các BV, thầy thuốc có uy tín, có chuyên môn chứ đừng “tự làm BS”.
(NLD)
Khổ vì… không chịu bó bột
BS Đỗ Trọng Ánh, Giám đốc BV Chỉnh hình và Phục hồi chức năng TPHCM, kể lại: Có lần, ông gặp một trường hợp bị té lật bàn chân, bong gân khi chơi bóng đá. Bệnh nhân trước đó đã khám tại địa phương, được chỉ định bó bột để cố định nhưng không đồng ý mà chỉ quấn băng thun. Chiếc băng thun không hạn chế việc di chuyển nhiều nên anh này vẫn giữ mọi sinh hoạt khá bình thường và nghĩ đơn giản rằng mình còn trẻ nên sẽ chóng lành.
Tuy nhiên, 3 tháng sau, anh lại phải tìm đến BV vì chân vẫn đau, trong khi tổn thương dạng này thường chỉ mất vài tuần để hồi phục. “Bong gân thực ra không phải là tổn thương ở gân mà là cách gọi dân gian cho loại chấn thương dây chằng khi gặp phải một tai nạn nào đó tác động đến khớp khiến phần bao khớp bị tổn thương. Tuy không có vết thương hở, không thấy khớp bị trật ra nhưng bệnh nhân đã bị chấn thương dây chằng nặng. Do không được cố định đúng cách nên vết thương không thể lành” - BS Ánh giải thích.
Một số bệnh nhân khác lại gặp chứng trật khớp vai tái hồi. Đó là trường hợp khớp vai bị trật, đã nắn chỉnh nhưng sau đó lại dễ dàng trật lại nhiều lần khi họ lỡ vận động mạnh. Nguyên nhân của hiện tượng này cũng xuất phát từ việc bệnh nhân không được điều trị đúng cách trong lần trật khớp đầu tiên, dây chằng không lành, không còn khả năng giữ vững khớp và cấu tạo khớp nhiều khi cũng không còn chuẩn do một số tổn thương “ngầm” có thể đã bị bỏ qua.
Theo BS Ánh, tổn thương dây chằng có thể chia làm 3 mức độ; mức độ 1, nhẹ nhất, là dây chằng bị dãn ra; mức độ 2 là đứt một phần và không co lại được; mức độ 3, là đứt hoàn toàn. Ở mức độ 1 và 2, dây chằng có thể dần lành lại nếu bệnh nhân được điều trị bảo tồn đúng cách; ở mức độ 3 thường phải phẫu thuật. Vai trò của dây chằng trong các khớp cũng khác nhau tùy theo cấu tạo của khớp. Trong cơ thể người, có những khớp vốn đã vững vàng sẵn như khớp háng có ổ cối chắc chắn, còn ở những khớp trượt như khớp gối, cổ chân… thì vai trò của dây chằng cực kỳ quan trọng.
Lành sau 3 tuần
Theo BS Định, các tổn thương trật khớp, bong gân có thể lành trong vòng 3 tuần sau khi được nắn chỉnh, với điều kiện được cố định tốt và bệnh nhân hạn chế vận động. Vì vậy, nếu sau 3 tuần mà bệnh nhân vẫn thấy đau thì nên nghĩ những tổn thương khác ở phần sụn, dây chằng, vốn chỉ phát hiện được qua chẩn đoán hình ảnh. Khi đó, bệnh nhân nên tìm đến BS chuyên khoa để được đánh giá, chẩn đoán và tiếp tục điều trị bằng nội khoa hoặc phẫu thuật.
BS Định cũng đặc biệt lưu ý bệnh nhân trật khớp, bong gân không nên tự ý bó các loại thuốc dân gian không rõ nguồn gốc. Việc làm này sẽ khiến vi khuẩn dễ xâm nhập qua da, lỗ chân lông, dẫn đến viêm. Khớp lúc này đang bị tổn thương, xuất huyết nên cũng là môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển. Nếu lựa chọn đông y, bệnh nhân nên tìm đến các BV, thầy thuốc có uy tín, có chuyên môn chứ đừng “tự làm BS”.
(NLD)