Mặc dù đái tháo đường là căn bệnh phức tạp, nguy hiểm và dễ mắc phải! Nhưng một điều đáng mừng là đây là một căn bệnh có thể phòng được, đặc biệt là với bệnh đái tháo đường týp 2. Bạn hãy tìm hiểu các yếu tố nguy cơ dẫn đến đái tháo đường và loại bỏ chúng ra khỏi cuộc sống của bạn nhé!
I. Các yếu tố nguy cơ của bệnh đái tháo đường,
Có 4 nhóm nguy cơ lớn: di truyền, nhân chủng, hành vi lối sống và nhóm nguy cơ chuyển tiếp (các nhân tố trung gian)
1. Các yếu tố gen
Có vai trò quan trọng trong bệnh đái tháo đường týp 2. Những người có bố, mẹ hoặc anh chị em ruột của mình bị bệnh đái tháo đường có nguy cơ mắc bệnh cao gấp 4-6 lần những người khác. Nguy cơ này sẽ cao hơn khi cả hai bên nội ngoại đều có người mắc bệnh đái tháo đường.
Khi bố hoặc mẹ mắc đái tháo đường thì tỷ lệ nguy cơ là 30%,
Khi cả bố và mẹ đều mắc đái tháo đường thì nguy cơ là 50%,
Trường hợp sinh đôi cùng trứng, nếu một người mắc bệnh thì người kia sẽ được xếp vào nhóm bị đe dọa thật sự đối với bệnh đái tháo đường.
2. Các yếu tố nhân chủng học (giới, tuổi, chủng tộc)
Theo sắc tộc: Tỷ lệ mắc bệnh và tuổi mắc bệnh đái tháo đường thay đổi theo sắc tộc. Ở Tây âu, tỷ lệ mắc bệnh đái tháo đường týp 2 ở người da vàng cáo hơn người da trắng từ 2-4 lần; tuổi mắc bệnh ở người da vàng trẻ hơn, thường trên 30 tuổi, người da trắng thường hơn 50 tuổi.
Theo độ tuổi: Đây là yếu tố được xếp lên vị trí đầu tiên trong số các yếu tố nguy cơ của bệnh đái tháo đường týp 2. Khi cơ thể già đi, đặc biệt là từ 50 tuổi trở lên, thì các chức năng tụy nội tiết cũng bị suy giảm theo và khả năng tiết insulin của tụy cũng bị giảm. Khi đó, nồng độ glucose trong máu có xu hướng tăng, đồng thời sự nhạy cảm của các tế bào đích với kích thích của insulin giảm đi. Khi tế bào tụy không còn khả năng tiết insulin đủ với nhu cầu cần thiết của cơ thể, glucose máu khi đói tăng và bệnh đái tháo đường thực sự xuất hiện.
3. Các yếu tố hành vi, lối sống
Béo phì
Ở người béo phì, lượng mỡ phân phối ở vùng bụng nhiều, dẫn đến tỷ lệ vòng bụng/mông tăng hơn bình thường. Béo bụng có liên quan mật thiết với hiện tượng kháng insulin do thiếu hụt sau thụ thể; dẫn đến sự thiếu hụt insulin tương đối do giảm số lượng thụ thể ở các mô ngoại vi (chủ yếu là mô cơ, mô mớ). Do tính kháng insulin cộng với sự giảm tiết insulin dẫn đến sự giảm tính thấm của màng tế bào với glucose ở tổ chức cơ và mỡ, ức chế quá trình phosphoryl hóa và oxy hóa glucose, làm chậm chuyển carbohydrat thành mỡ, giảm tổng hợp glycogen ở gan, tăng tân tạo đường mới, và bệnh đái tháo đường xuất hiện!
Theo số đo vòng eo, nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường được lưu ý như sau:
- Vòng eo < 90 cm (nam), hoặc < 80 cm (nữ): bình thường
- Vòng eo ≥ 90 cm (nam), hoặc ≥ 80 cm (nữ): có nguy cơ!
Theo nghiên cứu của Trần Đức Thọ và cộng sự, ở Việt nam, những người có BMI (body mass index) >25 có nguy cơ bị bệnh đái tháo đường týp 2 nhiều hơn gấp 3,74 lần so với người bình thường.
Theo chỉ số khối cơ thể BMI, nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường được xếp loại như sau:
BMI < 18,5: không có nguy cơ,
18,5 < BMI < 22,9: nguy cơ thấp,
23 < BMI < 24,9: có nguy cơ ở mức trung bình,
25 < BMI < 29,9 (béo độ 1): nguy cơ cao,
BMI ≥ 30 (béo phì độ 2): nguy cơ rất cao.
Theo nghiên cứu của Thái Hồng Quang, những người béo phì độ 1 tỷ lệ mắc bệnh đái tháo đường tăng 4 lần, béo phì độ 2, tỷ lệ mắc bệnh tăng 30 lần so với người bình thường.
Tuy vậy, béo phì là một nguy cơ có thể phòng tránh được, bạn hãy loại bỏ nguy cơ này bằng cách duy trì và phát huy lối sống lành mạnh: vận động và ăn uống khoa học, điều độ!
Ít hoạt động thể lực
Các nghiên cứu trên thế giới đã cho thấy, việc tập luyện thể lực thường xuyên có tác dụng làm giảm nồng độ glucose huyết tương ở bệnh nhân đái tháo đường týp 2, đồng thời giúp duy trì sự bình ổn của lipid máu, huyết áp, cải thiện tình trạng kháng insulin, và một điều tuyệt vời nữa là cải thiện tích cực về mặt tâm lý.
Sự phối hợp hoạt động thể lực thường xuyên và điều chỉnh chế độ ăn có thể giúp làm giảm nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường týp 2 một cách rất đáng kể!
Chế độ ăn
Nhiều nghiên cứu cho thấy tỷ lệ mắc bệnh đái tháo đường tăng cao ở những người có chế độ ăn nhiều chất béo bão hòa, nhiều carbonhydrat tinh chế. Ngoài ra, các chế độ ăn này thiếu vitamin, các yếu tố vi lượng góp phần làm thúc đẩy sự tiến triển bệnh ở những người trẻ cũng như người cao tuổi. Đặc biệt ở người già mắc bệnh đái tháo đường, cơ thể có sự tăng sản xuất gốc tự do (là nhân tố làm tăng quá trình lão hóa cơ thể), do vậy việc bổ sung các chất chống oxi hóa như vitamin C, E sẽ phần nào giúp cải thiện được hoạt động của insulin và quá trình chuyển hóa. Một số người cao tuổi mắc bệnh đái tháo đường bị thiếu hụt magie và kẽm, khi được bổ sung những chất này, quá trình chuyển hóa glucose đã được cải thiện rất tích cực.
Khuyến cáo: chế độ ăn nhiều chất xơ, ăn ngũ cốc ở dạng chưa tinh chế (khoai, củ nguyên, bánh mỳ nguyên cám), trong khẩu phần ăn nhiều rau xanh sẽ góp phần đáng kể vào việc giảm nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường!
Các yếu tố khác
Stress: Tình trạng Stress kéo dài do áp lực từ công việc, căng thẳng trong cuộc sống hàng ngày là một “tay nội gián” cho bệnh đái tháo đường.
Lối sống công nghiệp và hiện đại hóa: Từ phương tiện đi lại hiện đại hơn làm giảm cơ hội vận động; công việc văn phòng, các bữa ăn với thức ăn nhanh nhiều năng lượng,…đây là những yếu tố tiếp tay cho sự tấn công của bệnh đái tháo đường vào loài người của xã hội hiện đại!
Tuy nhiên, đây là điều bạn có thể tránh được! Bạn có thể thẳng tay “tiêu diệt” gã nguy cơ này bằng cách xây dựng và phát huy lối sống nhanh, hiện đại mà vẫn đảm bảo tính khoa học!
Các yếu tố chuyển hóa và các loại nguy cơ trung gian
- Rối loạn đường máu lúc đói, rối loạn dung nạp glucose,
- Kháng insulin,
- Các yếu tố liên quan đến thai nghén.
II. Biện pháp
Trong các nhóm yếu tố nguy cơ được kể ra ở trên, ngòai nhóm 1, 2 là những nhóm nhân tố tạo tiền đề cho sự khởi phát bệnh đái tháo đường, là những nhân tố chúng ta không thay đổi được, thì nhóm thứ 3, chính là nhóm quyết định việc chúng ta có bị mắc đái tháo đường hay không và mắc bệnh sớm hay muộn, lại là yếu tố chúng ta có thể can thiệp! Vậy, việc xác lập, duy trì và phát huy một lối sống lành mạnh, khoa học, chính là cách chúng ta đẩy lùi nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường. Kể cả khi bạn là người thuộc nhóm nguy cơ cao trong nhóm di truyền và nhân chủng học, thì khi bạn có một cuộc sống cân bằng dinh dưỡng, luyện tập thể dục hàng ngày một cách điều độ, có một đời sống tinh thần lành mạnh, khỏe khoắn thì nguy cơ mắc bệnh sẽ bị đẩy lùi!
Hãy bắt đầu bằng việc trang bị cho mình những hiểu biết đầy đủ về bệnh đái tháo đường và khuyến cáo những người thân yêu của bạn về căn bệnh này để phòng tránh nhé!
(Nguồn: daithaoduong.net)
I. Các yếu tố nguy cơ của bệnh đái tháo đường,
Có 4 nhóm nguy cơ lớn: di truyền, nhân chủng, hành vi lối sống và nhóm nguy cơ chuyển tiếp (các nhân tố trung gian)
1. Các yếu tố gen
Có vai trò quan trọng trong bệnh đái tháo đường týp 2. Những người có bố, mẹ hoặc anh chị em ruột của mình bị bệnh đái tháo đường có nguy cơ mắc bệnh cao gấp 4-6 lần những người khác. Nguy cơ này sẽ cao hơn khi cả hai bên nội ngoại đều có người mắc bệnh đái tháo đường.
Khi bố hoặc mẹ mắc đái tháo đường thì tỷ lệ nguy cơ là 30%,
Khi cả bố và mẹ đều mắc đái tháo đường thì nguy cơ là 50%,
Trường hợp sinh đôi cùng trứng, nếu một người mắc bệnh thì người kia sẽ được xếp vào nhóm bị đe dọa thật sự đối với bệnh đái tháo đường.
2. Các yếu tố nhân chủng học (giới, tuổi, chủng tộc)
Theo sắc tộc: Tỷ lệ mắc bệnh và tuổi mắc bệnh đái tháo đường thay đổi theo sắc tộc. Ở Tây âu, tỷ lệ mắc bệnh đái tháo đường týp 2 ở người da vàng cáo hơn người da trắng từ 2-4 lần; tuổi mắc bệnh ở người da vàng trẻ hơn, thường trên 30 tuổi, người da trắng thường hơn 50 tuổi.
Theo độ tuổi: Đây là yếu tố được xếp lên vị trí đầu tiên trong số các yếu tố nguy cơ của bệnh đái tháo đường týp 2. Khi cơ thể già đi, đặc biệt là từ 50 tuổi trở lên, thì các chức năng tụy nội tiết cũng bị suy giảm theo và khả năng tiết insulin của tụy cũng bị giảm. Khi đó, nồng độ glucose trong máu có xu hướng tăng, đồng thời sự nhạy cảm của các tế bào đích với kích thích của insulin giảm đi. Khi tế bào tụy không còn khả năng tiết insulin đủ với nhu cầu cần thiết của cơ thể, glucose máu khi đói tăng và bệnh đái tháo đường thực sự xuất hiện.
3. Các yếu tố hành vi, lối sống
Béo phì
Ở người béo phì, lượng mỡ phân phối ở vùng bụng nhiều, dẫn đến tỷ lệ vòng bụng/mông tăng hơn bình thường. Béo bụng có liên quan mật thiết với hiện tượng kháng insulin do thiếu hụt sau thụ thể; dẫn đến sự thiếu hụt insulin tương đối do giảm số lượng thụ thể ở các mô ngoại vi (chủ yếu là mô cơ, mô mớ). Do tính kháng insulin cộng với sự giảm tiết insulin dẫn đến sự giảm tính thấm của màng tế bào với glucose ở tổ chức cơ và mỡ, ức chế quá trình phosphoryl hóa và oxy hóa glucose, làm chậm chuyển carbohydrat thành mỡ, giảm tổng hợp glycogen ở gan, tăng tân tạo đường mới, và bệnh đái tháo đường xuất hiện!
Theo số đo vòng eo, nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường được lưu ý như sau:
- Vòng eo < 90 cm (nam), hoặc < 80 cm (nữ): bình thường
- Vòng eo ≥ 90 cm (nam), hoặc ≥ 80 cm (nữ): có nguy cơ!
Theo nghiên cứu của Trần Đức Thọ và cộng sự, ở Việt nam, những người có BMI (body mass index) >25 có nguy cơ bị bệnh đái tháo đường týp 2 nhiều hơn gấp 3,74 lần so với người bình thường.
Theo chỉ số khối cơ thể BMI, nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường được xếp loại như sau:
BMI < 18,5: không có nguy cơ,
18,5 < BMI < 22,9: nguy cơ thấp,
23 < BMI < 24,9: có nguy cơ ở mức trung bình,
25 < BMI < 29,9 (béo độ 1): nguy cơ cao,
BMI ≥ 30 (béo phì độ 2): nguy cơ rất cao.
Theo nghiên cứu của Thái Hồng Quang, những người béo phì độ 1 tỷ lệ mắc bệnh đái tháo đường tăng 4 lần, béo phì độ 2, tỷ lệ mắc bệnh tăng 30 lần so với người bình thường.
Tuy vậy, béo phì là một nguy cơ có thể phòng tránh được, bạn hãy loại bỏ nguy cơ này bằng cách duy trì và phát huy lối sống lành mạnh: vận động và ăn uống khoa học, điều độ!
Ít hoạt động thể lực
Các nghiên cứu trên thế giới đã cho thấy, việc tập luyện thể lực thường xuyên có tác dụng làm giảm nồng độ glucose huyết tương ở bệnh nhân đái tháo đường týp 2, đồng thời giúp duy trì sự bình ổn của lipid máu, huyết áp, cải thiện tình trạng kháng insulin, và một điều tuyệt vời nữa là cải thiện tích cực về mặt tâm lý.
Sự phối hợp hoạt động thể lực thường xuyên và điều chỉnh chế độ ăn có thể giúp làm giảm nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường týp 2 một cách rất đáng kể!
Chế độ ăn
Nhiều nghiên cứu cho thấy tỷ lệ mắc bệnh đái tháo đường tăng cao ở những người có chế độ ăn nhiều chất béo bão hòa, nhiều carbonhydrat tinh chế. Ngoài ra, các chế độ ăn này thiếu vitamin, các yếu tố vi lượng góp phần làm thúc đẩy sự tiến triển bệnh ở những người trẻ cũng như người cao tuổi. Đặc biệt ở người già mắc bệnh đái tháo đường, cơ thể có sự tăng sản xuất gốc tự do (là nhân tố làm tăng quá trình lão hóa cơ thể), do vậy việc bổ sung các chất chống oxi hóa như vitamin C, E sẽ phần nào giúp cải thiện được hoạt động của insulin và quá trình chuyển hóa. Một số người cao tuổi mắc bệnh đái tháo đường bị thiếu hụt magie và kẽm, khi được bổ sung những chất này, quá trình chuyển hóa glucose đã được cải thiện rất tích cực.
Khuyến cáo: chế độ ăn nhiều chất xơ, ăn ngũ cốc ở dạng chưa tinh chế (khoai, củ nguyên, bánh mỳ nguyên cám), trong khẩu phần ăn nhiều rau xanh sẽ góp phần đáng kể vào việc giảm nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường!
Các yếu tố khác
Stress: Tình trạng Stress kéo dài do áp lực từ công việc, căng thẳng trong cuộc sống hàng ngày là một “tay nội gián” cho bệnh đái tháo đường.
Lối sống công nghiệp và hiện đại hóa: Từ phương tiện đi lại hiện đại hơn làm giảm cơ hội vận động; công việc văn phòng, các bữa ăn với thức ăn nhanh nhiều năng lượng,…đây là những yếu tố tiếp tay cho sự tấn công của bệnh đái tháo đường vào loài người của xã hội hiện đại!
Tuy nhiên, đây là điều bạn có thể tránh được! Bạn có thể thẳng tay “tiêu diệt” gã nguy cơ này bằng cách xây dựng và phát huy lối sống nhanh, hiện đại mà vẫn đảm bảo tính khoa học!
Các yếu tố chuyển hóa và các loại nguy cơ trung gian
- Rối loạn đường máu lúc đói, rối loạn dung nạp glucose,
- Kháng insulin,
- Các yếu tố liên quan đến thai nghén.
II. Biện pháp
Trong các nhóm yếu tố nguy cơ được kể ra ở trên, ngòai nhóm 1, 2 là những nhóm nhân tố tạo tiền đề cho sự khởi phát bệnh đái tháo đường, là những nhân tố chúng ta không thay đổi được, thì nhóm thứ 3, chính là nhóm quyết định việc chúng ta có bị mắc đái tháo đường hay không và mắc bệnh sớm hay muộn, lại là yếu tố chúng ta có thể can thiệp! Vậy, việc xác lập, duy trì và phát huy một lối sống lành mạnh, khoa học, chính là cách chúng ta đẩy lùi nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường. Kể cả khi bạn là người thuộc nhóm nguy cơ cao trong nhóm di truyền và nhân chủng học, thì khi bạn có một cuộc sống cân bằng dinh dưỡng, luyện tập thể dục hàng ngày một cách điều độ, có một đời sống tinh thần lành mạnh, khỏe khoắn thì nguy cơ mắc bệnh sẽ bị đẩy lùi!
Hãy bắt đầu bằng việc trang bị cho mình những hiểu biết đầy đủ về bệnh đái tháo đường và khuyến cáo những người thân yêu của bạn về căn bệnh này để phòng tránh nhé!
(Nguồn: daithaoduong.net)
