Con người khi về già, các bộ phận trong cơ thể đều lão hóa, yếu đi. Một số lời khuyên “không nên” giúp NCT phòng tránh hiểm họa bất ngờ...
Tập luyện vào sáng sớm
Ta vẫn quan niệm tập luyện vào buổi sáng là tốt vì không khí trong lành. Điều đó không đúng. Từ 4 - 6 giờ sáng, thân nhiệt người già cao, huyết áp tăng, thận thượng tuyến tố cao gấp bốn lần buổi tối, nếu vận động mạnh, chạy hoặc đi bộ nhiều gặp gió lạnh, tim dễ ngừng đập. Đã có không ít NCT đi bộ buổi sáng sớm về ra mồ hôi, tắm xong huyết áp tăng đột ngột, đứt mạch máu não, đột quỵ luôn. Nên tập vào chiều tối, an toàn hơn nhiều.
Trở dậy vội vàng
Thần kinh người già thường chậm chạp. Lúc ngủ muốn dậy đang ở tư thế nằm mà trở dậy, đi lại ngay dễ làm huyết áp tăng đột ngột, đứt mạch máu não. Vì vậy, khi đang ngủ, có việc cần dậy phải từ từ: Nhắm mắt lại nằm thêm nửa phút; ngồi dậy tại giường xoa tay, xoa chân nửa phút; cho hai chân chạm đất hoặc chạm nền nhà nửa phút rồi mới đứng dậy.
Ngoái đầu đột ngột
Người già mạch máu thường xơ cứng, thành mạch dày hẹp, đàn hồi kém. Nếu đột nhiên quay ngoắt đầu về phía sau, mạch máu ở cổ bị chèn ép, động mạch bị chèn ép càng hẹp hơn, thần kinh giao cảm bị kích thích mạnh làm mạch máu co lại, máu lưu thông chậm khiến não thiếu máu cục bộ, thiếu ô-xi nên bị choáng, hoa mắt, chóng mặt, dễ bị ngã. Nên quay đầu chầm chậm, tốt nhất xoay cả người, tránh chỉ quay đầu.
Đứng co một chân mặc quần áo
Xương người già thường bị xốp, giòn do thiếu can-xi. Khi mặc quần áo mà đứng co chân dễ bị ngã do mất thăng bằng hoặc vướng vào quần. NCT đã ngã thì dễ gãy, giập xương. Nên ngồi trên ghế, giường, nếu không có chỗ ngồi phải dựa vào tường để giữ thăng bằng. Nhiều người bị ngã gãy xương ống chân, dập xương chậu vì đứng co chân mặc quần áo.
Quá ngửa cổ về phía sau
Gần mạch máu cổ có nhiều đốt xương, giữa các đốt có chất nhờn bôi trơn nhưng về già chất bôi trơn kém đi, các đốt xương trở nên sắc cạnh. Ngửa cổ ra phía sau quá giới hạn cho phép, phần xương sắc cạnh làm tổn thương đến mạch máu, hạn chế lượng máu lên não gây thiếu máu não, ngất xỉu. Vì vậy, không nên ngửa cổ quá mức về phía sau.
Thắt dây lưng quá chặt
Vùng bụng gần dạ dày, ruột non, ruột già, trực tràng và hậu môn. Dây lưng thắt quá chặt chèn ép các mạch máu bụng, cản trở máu lưu thông, ảnh hưởng xấu đến tiêu hóa, đoạn trực tràng gần hậu môn dễ bị lòi ra ngoài (lòi dom). Vì vậy, không nên thắt chặt dây lưng, tốt nhất dùng dây đeo quần qua vai. Ở nhà nên mặc quần lưng thun rộng rãi.
Khi đi đại tiện rặn quá mức
Hiện tượng táo bón thường gặp ở người già. Tâm lí không ai muốn ở lâu trong nhà vệ sinh nên khi đi đại tiện thường muốn rặn mạnh cho nhanh nhưng nếu rặn quá sức rất nguy hiểm. Rặn mạnh dễ giãn tĩnh mạch ở hậu môn gây chảy máu, huyết áp sẽ tăng dẫn tới tai biến mạch máu não và nhồi máu cơ tim. Vì vậy, người già cần ăn nhiều rau quả, chuối, khoai, uống nhiều nước để chống táo bón.
Nói nhanh, nói nhiều
Một số nhà khoa học Mỹ phát hiện khi ta nói chuyện, các tế bào trong cơ thể vẫn chịu tác động và ảnh hưởng tới huyết áp. Thử nghiệm khoa học với 100 người, mỗi người đọc hai trang tài liệu với tốc độ nhanh chậm khác nhau. Kết quả cho thấy người đọc tốc độ vừa phải thì huyết áp, nhịp tim bình thường. Người đọc nhanh quá, đọc liến thoắng thì huyết áp tăng, nhịp tim tăng nhưng khi đọc thong thả trở lại, huyết áp, nhịp tim lại giảm. Người già nên nói ít, nói chậm thì có lợi cho sức khỏe. Những cụ nào bị bệnh tim mạch, bị huyết áp càng phải nói chậm, nói ít.
Xúc động
Đối với người già, mạch máu đã lão hóa, nếu xúc động mạnh, quá giận dữ hoặc quá vui dễ bị nhồi máu cơ tim và đứt mạch máu não. Do đó, người già không nên xúc động, tránh mọi sự tức giận, buồn phiền mà cần sống thanh thản, hòa nhã, vui vẻ, bỏ qua hết mọi chuyện ảnh hưởng đến tâm lí, sức khỏe.
Tập luyện vào sáng sớm
Ta vẫn quan niệm tập luyện vào buổi sáng là tốt vì không khí trong lành. Điều đó không đúng. Từ 4 - 6 giờ sáng, thân nhiệt người già cao, huyết áp tăng, thận thượng tuyến tố cao gấp bốn lần buổi tối, nếu vận động mạnh, chạy hoặc đi bộ nhiều gặp gió lạnh, tim dễ ngừng đập. Đã có không ít NCT đi bộ buổi sáng sớm về ra mồ hôi, tắm xong huyết áp tăng đột ngột, đứt mạch máu não, đột quỵ luôn. Nên tập vào chiều tối, an toàn hơn nhiều.
Trở dậy vội vàng
Thần kinh người già thường chậm chạp. Lúc ngủ muốn dậy đang ở tư thế nằm mà trở dậy, đi lại ngay dễ làm huyết áp tăng đột ngột, đứt mạch máu não. Vì vậy, khi đang ngủ, có việc cần dậy phải từ từ: Nhắm mắt lại nằm thêm nửa phút; ngồi dậy tại giường xoa tay, xoa chân nửa phút; cho hai chân chạm đất hoặc chạm nền nhà nửa phút rồi mới đứng dậy.
Ngoái đầu đột ngột
Người già mạch máu thường xơ cứng, thành mạch dày hẹp, đàn hồi kém. Nếu đột nhiên quay ngoắt đầu về phía sau, mạch máu ở cổ bị chèn ép, động mạch bị chèn ép càng hẹp hơn, thần kinh giao cảm bị kích thích mạnh làm mạch máu co lại, máu lưu thông chậm khiến não thiếu máu cục bộ, thiếu ô-xi nên bị choáng, hoa mắt, chóng mặt, dễ bị ngã. Nên quay đầu chầm chậm, tốt nhất xoay cả người, tránh chỉ quay đầu.
Đứng co một chân mặc quần áo
Xương người già thường bị xốp, giòn do thiếu can-xi. Khi mặc quần áo mà đứng co chân dễ bị ngã do mất thăng bằng hoặc vướng vào quần. NCT đã ngã thì dễ gãy, giập xương. Nên ngồi trên ghế, giường, nếu không có chỗ ngồi phải dựa vào tường để giữ thăng bằng. Nhiều người bị ngã gãy xương ống chân, dập xương chậu vì đứng co chân mặc quần áo.
Quá ngửa cổ về phía sau
Gần mạch máu cổ có nhiều đốt xương, giữa các đốt có chất nhờn bôi trơn nhưng về già chất bôi trơn kém đi, các đốt xương trở nên sắc cạnh. Ngửa cổ ra phía sau quá giới hạn cho phép, phần xương sắc cạnh làm tổn thương đến mạch máu, hạn chế lượng máu lên não gây thiếu máu não, ngất xỉu. Vì vậy, không nên ngửa cổ quá mức về phía sau.
Thắt dây lưng quá chặt
Vùng bụng gần dạ dày, ruột non, ruột già, trực tràng và hậu môn. Dây lưng thắt quá chặt chèn ép các mạch máu bụng, cản trở máu lưu thông, ảnh hưởng xấu đến tiêu hóa, đoạn trực tràng gần hậu môn dễ bị lòi ra ngoài (lòi dom). Vì vậy, không nên thắt chặt dây lưng, tốt nhất dùng dây đeo quần qua vai. Ở nhà nên mặc quần lưng thun rộng rãi.
Khi đi đại tiện rặn quá mức
Hiện tượng táo bón thường gặp ở người già. Tâm lí không ai muốn ở lâu trong nhà vệ sinh nên khi đi đại tiện thường muốn rặn mạnh cho nhanh nhưng nếu rặn quá sức rất nguy hiểm. Rặn mạnh dễ giãn tĩnh mạch ở hậu môn gây chảy máu, huyết áp sẽ tăng dẫn tới tai biến mạch máu não và nhồi máu cơ tim. Vì vậy, người già cần ăn nhiều rau quả, chuối, khoai, uống nhiều nước để chống táo bón.
Nói nhanh, nói nhiều
Một số nhà khoa học Mỹ phát hiện khi ta nói chuyện, các tế bào trong cơ thể vẫn chịu tác động và ảnh hưởng tới huyết áp. Thử nghiệm khoa học với 100 người, mỗi người đọc hai trang tài liệu với tốc độ nhanh chậm khác nhau. Kết quả cho thấy người đọc tốc độ vừa phải thì huyết áp, nhịp tim bình thường. Người đọc nhanh quá, đọc liến thoắng thì huyết áp tăng, nhịp tim tăng nhưng khi đọc thong thả trở lại, huyết áp, nhịp tim lại giảm. Người già nên nói ít, nói chậm thì có lợi cho sức khỏe. Những cụ nào bị bệnh tim mạch, bị huyết áp càng phải nói chậm, nói ít.
Xúc động
Đối với người già, mạch máu đã lão hóa, nếu xúc động mạnh, quá giận dữ hoặc quá vui dễ bị nhồi máu cơ tim và đứt mạch máu não. Do đó, người già không nên xúc động, tránh mọi sự tức giận, buồn phiền mà cần sống thanh thản, hòa nhã, vui vẻ, bỏ qua hết mọi chuyện ảnh hưởng đến tâm lí, sức khỏe.