Mùa hè, mùa nghỉ ngơi vui chơi của các em nhỏ sau một năm học tập vất vả, nhưng, tại BV Tai Mũi Họng TP.HCM, hè cũng là mùa… cắt amidan, nạo VA.
Trung bình mỗi ngày, nơi đây “cắt, nạo” cho khoảng 20 ca, tăng gấp bốn - năm lần so với ngày thường. Đáng nói, các triệu chứng của viêm họng (VH), viêm VA và viêm amidan giống nhau nên nhiều người đã tự chẩn đoán, tự điều trị, khiến bệnh ngày càng nặng và dẫn đến biến chứng đáng tiếc.
Viêm họng
Viêm họng có hai loại: VH cấp tính do siêu vi (virus) khi bị cảm cúm với các triệu chứng: đau rát họng, sốt nhẹ, nhức đầu, uể oải cơ thể, mỏi cơ… Loại VH do siêu vi này không cần điều trị kháng sinh, chỉ cần dùng thuốc cảm thông thường và sẽ tự khỏi sau ba - bốn ngày. Đối với VH cấp tính thứ hai do vi trùng (thường do các liên cầu trùng) sẽ bị sốt cao, nuốt đau, thành họng có đốm trắng, ăn uống khó khăn… thì phải điều trị bằng kháng sinh.
BS Võ Quang Phúc, Phó Giám đốc BV Tai Mũi Họng TP.HCM khuyến cáo: Đừng xem VH như “bệnh nhỏ” mà bỏ qua, vì có thể dẫn tới VH mãn với nhiều thể khác nhau như: VH mãn xuất tiết (cảm giác khó chịu, đàm tiết ra lúc trắng lúc xanh), VH hạt (ngứa, vướng họng do những hạt lympho phì đại…), VH xơ teo (các niêm mạc họng cùng tuyến nước bọt, giảm đi chức năng co bóp và tiết nước bọt, làm bệnh nhân khô họng, ho khan).
Một điều nên lưu ý là bệnh VH cấp có thể đưa đến các biến chứng như viêm amidan, viêm thanh quản, viêm xoang, viêm tai, đặc biệt đối với VH cấp do liên cầu khuẩn có thể dẫn tới thấp tim, thấp khớp, viêm vi cầu thận (thường gặp ở trẻ em là tiểu ra máu vi thể).
Để phòng bệnh VH, phụ huynh nên tập cho con trẻ giữ vệ sinh răng miệng, nên thường xuyên súc miệng bằng nước muối pha loãng, tốt nhất là mỗi tối trước khi ngủ (pha một muỗng cà phê muối tinh với nửa lít nước ấm, lưu ý là không nên pha mặn quá hoặc lạt quá đều phản tác dụng). Không ăn thức ăn quá lạnh, quá nóng, chua, cay nhiều… Với người phải sử dụng giọng nói nhiều (giáo viên, diễn giả, MC…) thì nên nhấp môi mỗi giờ một ngụm nước để làm trơn niêm mạc họng.
Viêm Amidan
Amidan là một bộ phận của họng có chức năng bảo vệ cơ thể, bảo vệ đường ăn, chống lại sự xâm nhập của vi trùng qua đường miệng, các khói bụi ô nhiễm từ bên ngoài, các thức ăn còn sót lại...
Viêm amidan có hai loại: viêm amidan cấp và mãn. Viêm amidan cấp thường do vi khuẩn với triệu chứng sốt cao, nuốt rất đau, nổi hạch ở hai bên cổ, ăn uống kém, cơ thể mệt mỏi… Viêm amidan cấp phải điều trị bằng kháng sinh. Viêm amidan mãn thường ít khi sốt mà có cảm giác vướng đàm ở họng, khạc ra những hạt tấm giống bã đậu có mùi hôi, loạn cảm họng (đau như hóc xương, nuốt vướng)…
Vấn đề cắt amidan - có nên hay không khi bị viêm nhiễm? Theo BS Phúc, quy chuẩn quốc tế hiện nay, nếu viêm amidan trên ba lần/năm sẽ chỉ định cắt, nếu ít hơn thì được điều trị nội khoa. Nếu có các bệnh lý kèm theo như ngáy nặng (độ 3-4), áp xe amidan (có mủ trong amidan) thì cũng được chỉ định cắt để tránh biến chứng. Hiện tại có nhiều phương pháp cắt amidan: theo kinh điển (sử dụng xưa nay), cắt bằng tia laser, dao điện, hàn nhiệt… Tùy theo bệnh trạng, BS sẽ chỉ định cho phù hợp.
Viêm VA
VA nằm ở nóc vòm họng, phía sau mũi, có chức năng bảo vệ đường thở và cũng giống như amidan, VA phát triển mạnh từ hai - ba tuổi đến tuổi dậy thì và teo dần khi trưởng thành. Vì vậy, viêm VA thường xảy ra chủ yếu ở trẻ em. Triệu chứng thường gặp khi bị viêm VA là bé hay bị sổ mũi màu trắng, sau đó nước mũi chuyển xanh, bé sẽ bị cảm sốt tái đi tái lại nhiều lần, ngáy nặng và khò khè khi ngủ.
VA nếu không chữa trị kịp thời thường gây ra các biến chứng như viêm tai giữa, viêm xoang, viêm thanh quản và viêm đường hô hấp trên. Ở trẻ em, viêm VA sẽ ảnh hưởng đến kết quả học tập vì trẻ ngủ không ngon giấc, sáng ra vật vờ ở lớp học… VA còn nằm gần vòi nhĩ nên dễ gây ra bệnh lý viêm tai giữa thanh dịch làm sức nghe của trẻ giảm sút. Do đó, khi có các triệu chứng trên (nhất là ngáy, giảm thính lực) nên đưa trẻ đi khám.
BS Phúc cho biết, VA sẽ được chỉ định nạo khi bệnh nhân bị viêm đường hô hấp trên tái đi tái lại nhiều lần, nội soi thấy VA to làm bít phần lõm của mũi sau, bị ngáy to, thể trạng của bé gầy yếu do VA to làm cản hấp thu oxy qua đường thở, bị viêm tai giữa do VA…
Để phòng ngừa bị viêm VA, các bác sĩ khuyên nên vệ sinh VA bằng thuốc xịt mũi, bằng nước muối sinh lý (đẳng trương) sau khi tiếp xúc với khói bụi, tắm hồ, tắm biển…
AloBacsi.
Trung bình mỗi ngày, nơi đây “cắt, nạo” cho khoảng 20 ca, tăng gấp bốn - năm lần so với ngày thường. Đáng nói, các triệu chứng của viêm họng (VH), viêm VA và viêm amidan giống nhau nên nhiều người đã tự chẩn đoán, tự điều trị, khiến bệnh ngày càng nặng và dẫn đến biến chứng đáng tiếc.
Viêm họng
Viêm họng có hai loại: VH cấp tính do siêu vi (virus) khi bị cảm cúm với các triệu chứng: đau rát họng, sốt nhẹ, nhức đầu, uể oải cơ thể, mỏi cơ… Loại VH do siêu vi này không cần điều trị kháng sinh, chỉ cần dùng thuốc cảm thông thường và sẽ tự khỏi sau ba - bốn ngày. Đối với VH cấp tính thứ hai do vi trùng (thường do các liên cầu trùng) sẽ bị sốt cao, nuốt đau, thành họng có đốm trắng, ăn uống khó khăn… thì phải điều trị bằng kháng sinh.
BS Võ Quang Phúc, Phó Giám đốc BV Tai Mũi Họng TP.HCM khuyến cáo: Đừng xem VH như “bệnh nhỏ” mà bỏ qua, vì có thể dẫn tới VH mãn với nhiều thể khác nhau như: VH mãn xuất tiết (cảm giác khó chịu, đàm tiết ra lúc trắng lúc xanh), VH hạt (ngứa, vướng họng do những hạt lympho phì đại…), VH xơ teo (các niêm mạc họng cùng tuyến nước bọt, giảm đi chức năng co bóp và tiết nước bọt, làm bệnh nhân khô họng, ho khan).
Một điều nên lưu ý là bệnh VH cấp có thể đưa đến các biến chứng như viêm amidan, viêm thanh quản, viêm xoang, viêm tai, đặc biệt đối với VH cấp do liên cầu khuẩn có thể dẫn tới thấp tim, thấp khớp, viêm vi cầu thận (thường gặp ở trẻ em là tiểu ra máu vi thể).
Để phòng bệnh VH, phụ huynh nên tập cho con trẻ giữ vệ sinh răng miệng, nên thường xuyên súc miệng bằng nước muối pha loãng, tốt nhất là mỗi tối trước khi ngủ (pha một muỗng cà phê muối tinh với nửa lít nước ấm, lưu ý là không nên pha mặn quá hoặc lạt quá đều phản tác dụng). Không ăn thức ăn quá lạnh, quá nóng, chua, cay nhiều… Với người phải sử dụng giọng nói nhiều (giáo viên, diễn giả, MC…) thì nên nhấp môi mỗi giờ một ngụm nước để làm trơn niêm mạc họng.
Viêm Amidan
Amidan là một bộ phận của họng có chức năng bảo vệ cơ thể, bảo vệ đường ăn, chống lại sự xâm nhập của vi trùng qua đường miệng, các khói bụi ô nhiễm từ bên ngoài, các thức ăn còn sót lại...
Viêm amidan có hai loại: viêm amidan cấp và mãn. Viêm amidan cấp thường do vi khuẩn với triệu chứng sốt cao, nuốt rất đau, nổi hạch ở hai bên cổ, ăn uống kém, cơ thể mệt mỏi… Viêm amidan cấp phải điều trị bằng kháng sinh. Viêm amidan mãn thường ít khi sốt mà có cảm giác vướng đàm ở họng, khạc ra những hạt tấm giống bã đậu có mùi hôi, loạn cảm họng (đau như hóc xương, nuốt vướng)…
Vấn đề cắt amidan - có nên hay không khi bị viêm nhiễm? Theo BS Phúc, quy chuẩn quốc tế hiện nay, nếu viêm amidan trên ba lần/năm sẽ chỉ định cắt, nếu ít hơn thì được điều trị nội khoa. Nếu có các bệnh lý kèm theo như ngáy nặng (độ 3-4), áp xe amidan (có mủ trong amidan) thì cũng được chỉ định cắt để tránh biến chứng. Hiện tại có nhiều phương pháp cắt amidan: theo kinh điển (sử dụng xưa nay), cắt bằng tia laser, dao điện, hàn nhiệt… Tùy theo bệnh trạng, BS sẽ chỉ định cho phù hợp.
Viêm VA
VA nằm ở nóc vòm họng, phía sau mũi, có chức năng bảo vệ đường thở và cũng giống như amidan, VA phát triển mạnh từ hai - ba tuổi đến tuổi dậy thì và teo dần khi trưởng thành. Vì vậy, viêm VA thường xảy ra chủ yếu ở trẻ em. Triệu chứng thường gặp khi bị viêm VA là bé hay bị sổ mũi màu trắng, sau đó nước mũi chuyển xanh, bé sẽ bị cảm sốt tái đi tái lại nhiều lần, ngáy nặng và khò khè khi ngủ.
VA nếu không chữa trị kịp thời thường gây ra các biến chứng như viêm tai giữa, viêm xoang, viêm thanh quản và viêm đường hô hấp trên. Ở trẻ em, viêm VA sẽ ảnh hưởng đến kết quả học tập vì trẻ ngủ không ngon giấc, sáng ra vật vờ ở lớp học… VA còn nằm gần vòi nhĩ nên dễ gây ra bệnh lý viêm tai giữa thanh dịch làm sức nghe của trẻ giảm sút. Do đó, khi có các triệu chứng trên (nhất là ngáy, giảm thính lực) nên đưa trẻ đi khám.
BS Phúc cho biết, VA sẽ được chỉ định nạo khi bệnh nhân bị viêm đường hô hấp trên tái đi tái lại nhiều lần, nội soi thấy VA to làm bít phần lõm của mũi sau, bị ngáy to, thể trạng của bé gầy yếu do VA to làm cản hấp thu oxy qua đường thở, bị viêm tai giữa do VA…
Để phòng ngừa bị viêm VA, các bác sĩ khuyên nên vệ sinh VA bằng thuốc xịt mũi, bằng nước muối sinh lý (đẳng trương) sau khi tiếp xúc với khói bụi, tắm hồ, tắm biển…
AloBacsi.
