Xơ gan là bệnh gan tiến triển mạn tính thường gặp do nhiều nguyên nhân gây ra. Đặc điểm bệnh lý là hầu hết tế bào gan bị biến chất và hoại tử, tổ chức xơ phát triển tăng dày đặc, gan dần dần bị biến dạng cứng lại thành xơ gan. Căn cứ theo nguyên nhân gây bệnh, có thể chia thành 6 loại xơ gan, do viêm gan mạn tính, do uống rượu nhiều lâu ngày, do mật, do tụ huyết, do hóa học (uống nhiều thuốc) và do chuyển hóa.
Xơ gan đoạn đầu thường không co biểu hiện lâm sàng đặc biệt. Tình trạng chung của người bệnh đều kém, dễ cảm thấy mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn, nôn mửa, bụng chướng đầy, bụng trên khó chịu hoặc đau âm ỉ, gan, lá lách sưng to, cứng. Ở giai đoạn cuối, gan co nhỏ lại rõ rệt, da có các nốt ruồi. Theo sự tiến triển của bệnh chức năng gan bị giảm sút.
Người bị xơ gan nên ăn uống gì?
Nguyên tắc chung về ăn uống đối với bệnh nhân xơ gan là: thức ăn chứa nhiều nhiệt lượng, nhiều prôtêin, gluxit, lượng lipit vừa phải, nhiều vitamin và chất khoáng. Các món cần nhỏ vụn, mềm, dễ tiêu hóa, không có tính kích thích. Trong đó, nhiệt lượng mỗi ngày cần 2500-2800 calo, prôtêin mỗi ngày 1,5-1,8 gam/kg thể trọng, lipit 40-50 gam/ngày. Gluxit 300-400 gam/ngày.
Do đó, bệnh nhân cần chọn ăn cơm nhão, cháo gạo, bánh cuối, mì nước, bánh trứng, sữa đậu nành, sữa bò, sữa chua tách bơ, trứng luộc, thịt lợn nạc, thịt bò, thịt dê, nội tạng gia súc, cá tôm, gà, đậu phụ, cà chua, đậu Hà Lan, khoai tây, cà rốt, bí đao, dưa chuột, chuối tiêu, cam quýt…Phương thức chế biến có thể đa dạng, ngoại trừ chiên rán, quay, nướng. Thực phẩm cần được thái nhỏ, nấu nhừ, chú ý màu sắc, hương vị để kích thích ăn ngon miệng, nhưng phải ít dùng hoặc không dùng gia vị kích thích.
Sử dụng thực phẩm và phương thức chế biến trên sẽ đảm bảo đủ nhiệt lượng và cải thiện tình trạng dinh dưỡng của người bệnh, prôtêin đầy đủ đảm bảo cho tế bào gan, làm cho những tế bào bị thương tổn hồi phục và tái sinh đồng thời có thể cải thiện tình trạng prôtêin máu thấp, nguồi đường dự trữ đâỳ đủ có lợi cho giải độc gan, dưỡng gan, điều chỉnh tình trạng hạ huyết đường nảy sinh khi chức năng gan yếu kém. Lượng vitamin và chất khoáng phong phú có tác dụng giữ gìn và cải thiện chức năng gan, bổ sung sự thiếu hụt do quá trình chuyển hóa gặp trở ngại gây ra. Lượng lipit vừa phải sẽ giảm bớt tác hại do sự hấp thụ quá nhiều hoặc quá ít gây ra.
Người bệnh xơ gan kèm theo báng nước cần hạn chế muối, hạn chế nước. Người bị nhẹ, lượng muối không vượt quá 3 gam/ngày, nếu bị phù thũng nặng phải ăn nhạt, lượng muối ăn khoảng 500mg, lượng chất lỏng hạn chế 1 lít/ngày.
Ngoài ra, có thể chọn cá chép tươi, ba ba, đậu đỏ, mướp, bầu, bí đao, bí đỏ làm món ăn chữa bệnh. Người bệnh còn kèm theo giãn tĩnh mạch đường thực quản cần ăn nhẹ. Nếu kèm theo xuất huyết đường tiêu hóa phải ngừng ăn. Người bệnh xơ gan do mật cần ăn ít lipit, ít côlextêrôn.
Người bệnh xơ gan không nên ăn những gì?
Xơ gan đoạn đầu thường không co biểu hiện lâm sàng đặc biệt. Tình trạng chung của người bệnh đều kém, dễ cảm thấy mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn, nôn mửa, bụng chướng đầy, bụng trên khó chịu hoặc đau âm ỉ, gan, lá lách sưng to, cứng. Ở giai đoạn cuối, gan co nhỏ lại rõ rệt, da có các nốt ruồi. Theo sự tiến triển của bệnh chức năng gan bị giảm sút.
Người bị xơ gan nên ăn uống gì?
Nguyên tắc chung về ăn uống đối với bệnh nhân xơ gan là: thức ăn chứa nhiều nhiệt lượng, nhiều prôtêin, gluxit, lượng lipit vừa phải, nhiều vitamin và chất khoáng. Các món cần nhỏ vụn, mềm, dễ tiêu hóa, không có tính kích thích. Trong đó, nhiệt lượng mỗi ngày cần 2500-2800 calo, prôtêin mỗi ngày 1,5-1,8 gam/kg thể trọng, lipit 40-50 gam/ngày. Gluxit 300-400 gam/ngày.
Do đó, bệnh nhân cần chọn ăn cơm nhão, cháo gạo, bánh cuối, mì nước, bánh trứng, sữa đậu nành, sữa bò, sữa chua tách bơ, trứng luộc, thịt lợn nạc, thịt bò, thịt dê, nội tạng gia súc, cá tôm, gà, đậu phụ, cà chua, đậu Hà Lan, khoai tây, cà rốt, bí đao, dưa chuột, chuối tiêu, cam quýt…Phương thức chế biến có thể đa dạng, ngoại trừ chiên rán, quay, nướng. Thực phẩm cần được thái nhỏ, nấu nhừ, chú ý màu sắc, hương vị để kích thích ăn ngon miệng, nhưng phải ít dùng hoặc không dùng gia vị kích thích.
Sử dụng thực phẩm và phương thức chế biến trên sẽ đảm bảo đủ nhiệt lượng và cải thiện tình trạng dinh dưỡng của người bệnh, prôtêin đầy đủ đảm bảo cho tế bào gan, làm cho những tế bào bị thương tổn hồi phục và tái sinh đồng thời có thể cải thiện tình trạng prôtêin máu thấp, nguồi đường dự trữ đâỳ đủ có lợi cho giải độc gan, dưỡng gan, điều chỉnh tình trạng hạ huyết đường nảy sinh khi chức năng gan yếu kém. Lượng vitamin và chất khoáng phong phú có tác dụng giữ gìn và cải thiện chức năng gan, bổ sung sự thiếu hụt do quá trình chuyển hóa gặp trở ngại gây ra. Lượng lipit vừa phải sẽ giảm bớt tác hại do sự hấp thụ quá nhiều hoặc quá ít gây ra.
Người bệnh xơ gan kèm theo báng nước cần hạn chế muối, hạn chế nước. Người bị nhẹ, lượng muối không vượt quá 3 gam/ngày, nếu bị phù thũng nặng phải ăn nhạt, lượng muối ăn khoảng 500mg, lượng chất lỏng hạn chế 1 lít/ngày.
Ngoài ra, có thể chọn cá chép tươi, ba ba, đậu đỏ, mướp, bầu, bí đao, bí đỏ làm món ăn chữa bệnh. Người bệnh còn kèm theo giãn tĩnh mạch đường thực quản cần ăn nhẹ. Nếu kèm theo xuất huyết đường tiêu hóa phải ngừng ăn. Người bệnh xơ gan do mật cần ăn ít lipit, ít côlextêrôn.
Người bệnh xơ gan không nên ăn những gì?
- Kiêng mọi thức ăn sống, cứng, giòn và thô như cá còn lẫn xương, thịt lợn, thịt gà lẫn xương vụn, viên thịt tẩm bột gián khô, sụn xương sườn và các loại rau chứa nhiều xenluylô, chưa được thái vụn, băm nhỏ, nấu nhừ như rau cần, rau hẹ, giá đậu tương… để tránh làm thương tổn thực quản (nhất là làm rách vỡ tĩnh mạch thực quản bị giãn) dẫn đến xuất huyết đường tiêu hóa, gây hậu quả nghiêm trọng.
- Hết sức hạn chế, dùng ít hoặc không dùng thực phẩm phụ gia, rau quả phun thuốc trừ sâu, các món cay nóng và gia vị để tránh gây tác hại cho tế bào gan.
- Người bệnh có kèm theo báng nước phải kiêng muối, không ăn các món tương, món ướp chứa muối mặn.
- Kiêng hẳn rượu, vì chất cồn có tác hại trực tiếp đối với tế bào gan, thường là nguyên nhân quan trọng gây xơ gan nặng.
